Przegląd nowości

Semenem Hułak-Artemowśky, kozak na włoskich scenach operowych

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 24, marzec 2022 07:00

Duet Odarki i Iwana „Widkila ce ty uzjawsja – Skąd się ty tu wziąłeś” w I akcie w znacznej mierze wypełniają parlandi, nawiązujące do oper buffa Rossiniego i Donizetiego (w swoim czasie kompozytor śpiewał lorda Ashtona w Łucji z Lammermooru oraz Antonia w Lindzie z Chamonix), podczas gdy w analogicznym numerze w III akcie Na turkenjach ożenjusja-Ożenię się z Turczynkami dosłuchać się można reminiscencji z duetu Blondy i Osmina z Uprowadzenia z seraju (partia Iwana w ogóle przypomina nieco ujęcie buffo postaci Turka), a prowadzenie głosu bohaterki wywołuje z kolei dalekie skojarzenia z arią Fiordiligi z Così fan tutte Mozarta.

Do kręgu występujących reminiscencji i zapożyczeń dorzucić jeszcze należy popularną w owym czasie Martę Flotowa. Utwór zamyka wodewil „Tam, za tychym za Dunajem - Tam za cichym Dunajem”, w którym ten sam motyw podejmują kolejno poszczególne postacie, a każdą ich zwrotkę puentuje refren chóru. 

Pięciokrotnie przenoszono Zaporożca za Dunajem na ekran. Cztery razy na Ukrainie, przy czym kozacki chutor sprawia wrażenie jakby przeniesiony został ze skansenu. W filmie Iwana Kawaleridze z 1938 roku zwraca uwagę ruchliwa kamera, ograniczenie mówionych dialogów na rzecz czynnika muzycznego, wreszcie wzbogacenie o związane z wątkiem tureckim pierwiastki orientalne, przywołujące autentyczny folklor ludów radzieckiego Wschodu. Uderza wszakże smutek, który przebija nie tylko z motywów nawiązujących do nostalgicznych dumek, ale zwłaszcza ze scen zespołowych, kiedy sułtan zezwolił na powrót do ojczyzny. Czyżby zatem cieniem kładła się aktualna sytuacja polityczna po Wielkim Głodzie i w okresie apogeum wielkich czystek? W barwnej już wersji Wasyla Łapoknysza z 1953 roku razi sztuczna roślinność i podświetlany krajobraz, a także operowa maniera u  odtwórczyni Oksany, przejawiająca się w nieustannym składaniu rąk na piersi.

• « poprz.
• nast. »