Przegląd nowości

Muzyczne katedry Krzysztofa Pendereckiego (1)

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 29, marzec 2021 10:00

Krzysztof Penderecki poniekąd wskrzesił ten gatunek, który szczególnie chętnie uprawiany był w dobie baroku, a wygasł z początkiem romantyzmu. Zarazem jednak wypełnił go substancją brzmieniową właściwą dla awangardy szkoły darmstadzkiej (od miasta, w którym odbywały się kursy nowej muzyki), a uzyskiwaną za sprawą rozszerzonej, w tym niewerbalnej artykulacji w partii chóralnej (okrzyki, szepty, pohukiwanie, syczenie) czy prowadzenia głosu solowego na podobieństwo dźwięku generowanego elektronicznie (w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia zrealizował wcześniej Psalmus), co znajduje odzwierciedlenie w arii sopranowej Domine, quis habitabit.

Podobnie jest w Złożeniu do grobu, pierwszej części Jutrzni, w którym dominują brzmienia klasterowe w odniesieniu do chóru, a operowanie rozległym ambitusem (częścią skali w obrębie której porusza się głos) w przypadku śpiewu solistów.

Poza tym kompozytor operuje efektem przestrzennym, rozstawiając podzielony chór naprzeciw siebie. W Zmartwychwstaniu z kolei spośród magmy dźwiękowej, współtworzonej przez efekty szmerowe (szepty, skandowania, gwizdy, odgłos kołatek), wyłaniają się już bardziej konsonansowe brzmienia, odwołujące się do rosyjskiej muzyki cerkiewnej. Po latach kompozytor jeszcze raz nawiąże do niej w Pieśni cherubinów do tekstu w języku staro-cerkiewno-słowiańskim oraz w Hymnie do św. Daniłły, skomponowanym z okazji osiemsetpięćdziesięciolecia Moskwy. W Magnificacie natomiast charakterystyczne dla okresu sonorystycznego rozległe glissanda sąsiadują z trójtematyczną fugą, zakończoną brawurowym stretto (przyśpieszenie wchodzenia kolejnych głosów), świadczącym o mistrzowskim opanowaniu sztuki kontrapunktu.

• « poprz.
• nast. »