Adam Czopek o Wagnerze

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 20, grudzień 2021 06:47

Pietras Sławomir

Na półce domowej biblioteki obok pierwszej w języku polskim monografii Ryszarda Wagnera pióra wybitnego muzykologa Zdzisława Jachimeckiego, umieściłem książkę Wagner bez tajemnic Adama Czopka, napisanej niemal równo 100 lat od tamtej pionierskiej rozprawy o Wagnerze w języku polskim. Jachimecki swą dysertację tworzył w czasach, kiedy starsze pokolenie pamiętało jeszcze żywego Ryszarda Wagnera. Czopek zajął się tym tematem mając na głowie przeszło stuletnią recepcję sztuki wagnerowskiej, dorobek Festiwalu w Bayreuth, losy potomków Wagnera, a przede wszystkim podłe użycie jego twórczości, prac literackich i poglądów w propagandzie hitlerowskiej.

To ostatnie zjawisko było powodem, że w polskim życiu artystycznym między Jachimeckim a Czopkiem świadomie stroniono od wagnerowskiej tematyki. Po wojnie przez wiele lat nie grano jego oper i muzycznych dramatów, a dla pokoleń skrzywdzonych przez nazizm, hitleryzm, obłąkany nacjonalizm i antysemityzm nazwisko Wagnera było symbolem bestialstwa, na które Niemcy naraziły ludzkość.

Dwóch pierwszych odważnie zagranych powojennych spektakli wagnerowskich z roku 1956 u Bierdiajewa w Warszawie (Lohengrin) i u Górzyńskiego w Poznaniu (Holender tułacz) nie oglądałem. Ale późniejsze w Bytomiu (Holender i po latach Tannhäuser), Poznaniu (Tannhäuser, Tristan, Lohengrin) i Łodzi (Lohengrin, Tannhäuser, Walkiria), to i owszem z satysfakcją, że twórczość Wagnera wróciła na nasze sceny po tych wszystkich okropnościach, z jakimi użyto jej w czasie ostatniej wojny.

Trudne do przecenienia zasługi w realizacji wagnerowskiego repertuaru w polskim teatrze operowym ma Robert Satanowski. Nie tylko dzięki realizacji Tannhäusera (1967) i Tristana i Izoldy (1968) w Poznaniu (kierownictwo muzyczne i reżyseria obu spektakli), ale przede wszystkim Pierścienia Nibelunga wystawionego w zwartym cyklu (Złoto Renu, Walkiria, Zygfryd, Zmierzch Bogów) na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie w marcu 1989 roku. Satanowski był nie tylko inicjatorem i organizatorem tego kolosalnego przedsięwzięcia, ale kierownikiem muzycznym, który z rzetelnym sukcesem zadyrygował całością. Wyczyn ten powtórzyła we Wrocławiu w latach 2003-2006 Ewa Michnik, a z mojej inicjatywy przywrócony został polskiej scenie Parsifal w Warszawie w roku 1993, a następnie w Poznaniu w roku 1999.

• « poprz.
• nast. »