Przegląd nowości

Muzyka chóralna Mariana Borkowskiego

Szczegóły

Opublikowano: środa, 19, luty 2014 21:27

Wszystkie opisywane dzieła odznaczają się głębią wyrazu i silną ekspresją. Są precyzyjnie napisane i uporządkowane. Tu właśnie ujawnia się oblicze kompozytora poszukującego ładu w każdym aspekcie życia, w pracy zawodowej, a w twórczości przede wszystkim. Zwraca uwagę wielka dbałość o każdy szczegół. Wszystkie elementy dzieła muzycznego – dynamika, artykulacja, agogika, ukształtowania formalno-architektoniczne, relacje słowno-muzyczne, jakości wyrazowe – są w nagranych kompozycjach głęboko przemyślane. Istotnego znaczenia nabiera w nich także gra kontrastów. Są one wyrażane często gwałtownie (jak w Regina caeli), w postaci quasi toccatowej (jak w ogniwie Alleluia w utworze Ave • Alleluia • Amen), w postaci zmian rejestrów, w połączeniu ze zmianami dynamiki i agogiki, co wpływa na uzyskiwanie określonych nastrojów: dramatycznych, rozwibrowanych bądź refleksyjnych czy skupionych. Dostrzegamy w tych kompozycjach szeroki wachlarz brzmień utrzymanych na najniższym poziomie dynamicznym, ledwie słyszalnych, często statycznych, zawieszonych w przestrzeni dźwiękowej, wszakże rozwojowych, zawsze dążących do kulminacji, oraz brzmień utrzymanych w dynamice fortissimo possibile, w wysokim rejestrze, niejednokrotnie z towarzyszeniem drobnych wartości rytmicznych – intencjonalnie wyrażających okrzyki radości, euforię – jak w Sanctus, Gloria czy Libera me, wreszcie miejsca pełne dramatyzmu, jak w przejmującym Lux. Dzieła te charakteryzuje myślenie symetryczne (ścisła symetria występuje w Regina caeli, swobodna w Adoramus oraz w większości pozostałych kompozycji), precyzyjnie zakomponowana forma we wszystkich omawianych utworach, znakomity warsztat, eufoniczność brzmienia oraz aforystyczność wypowiedzi. Wyraża się ona krótkim czasem trwania utworu, operowaniem materiałem dźwiękowym, ograniczonym często do kilku zaledwie struktur. Twórca sam często podkreślał, że głos ludzki jest najdoskonalszym instrumentem, a dzieła wokalne i wokalno-instrumentalne są par excellence zdolne do wyrażenia określonych emocji, nastrojów, odczuć czy pragnień.

Wszystkie zarejestrowane na płycie dzieła mają również wyraźne przesłanie uniwersalne. Słowa-klucze, pozbawione swych naturalnych kontekstów, rezonują w sposób humanistyczny i ponadreligijny. Są one jednak bez wątpienia stale związane z sacrum – już to choćby przez tytuły dzieł i ich warstwę słowną, odwołującą się do sentencji zaczerpniętych z liturgicznych tekstów Kościoła katolickiego. Tak pomyślana duchowość dzieł Mariana Borkowskiego zdaje się być adresowana w pierwszym rzędzie do człowieka. Zachęca do refleksji, do kreatywnego dialogu odbiorcy z twórcą. Dzieł Mariana Borkowskiego nie sposób bowiem słuchać bez skupienia i zaangażowania. Przenoszą one słuchacza na wyższy poziom percepcji, prowadząc do swoistej transcendencji. Dlatego warto do tych dzieł powracać, poznać je głębiej, odczuć, pozwolić im przemawiać nie tylko na poziomie czysto warsztatowym czy wrażeniowym, lecz przede wszystkim duchowym.

Pieśni chóralne Mariana Borkowskiego – poza wszystkimi wskazanymi powyżej cechami – są ponadto pełne prostoty. Pojęcie prostoty trafnie ujął kardynał Joseph Ratzinger. W napisanej przed laty książce Raport o stanie wiary stwierdził: „Jest bowiem taki rodzaj prostoty, który wynika z przeciętności, i rodzaj prostoty, który rodzi się z bogactwa duchowego, kulturowego i historycznego”.

• « poprz.
• nast. »