Przegląd nowości

Lady Makbet czy Katerina?

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 29, listopad 2011 01:00

Poznańska premiera Katarzyny Izmajłowej z 1965 roku

W tym miejscu warto wspomnieć o tym, że polska prapremiera opery Szostakowicza także odbyła się w Poznaniu, a głównym promotorem sprowadzenia do nas partytury była moja Pani Profesor, nieżyjąca już Alicja Dankowska. Zajrzałam do moich notatek z rozmów z wybitną śpiewaczką i znalazłam tam fragment odnoszący się do tego wydarzenia. - Opera Szostakowicza "Katarzyna Izmaiłowa" miała  w Związku Radzieckim spore problemy - wspominała prof. Dankowska - Podobno Stalin, gdy zobaczył scenę zesłańców na Sybir, zakazał wystawiania opery. Partytury początkowo nie wydano drukiem. Czasy zmieniły się. Zmarł Stalin. W Kijowie żoną dyrektora opery była córka Breżniewa. Tam zobaczyłam po raz pierwszy to przedstawienie. Moim marzeniem stało się wystawienie opery w Polsce. Podstawowy problem, brak nut rozwiązałam w ten sposób, że udało mi się sprowadzić odbitkę ksero rękopisu kompozytora. Na nim sama zrobiłam tłumaczenie i tak doprowadziłam do wystawienia opery w Poznaniu. Występowałam w głównej roli na zmianę z Antoniną Kawecką. Reżyserowała Danuta Baduszkowa, scenografię znakomicie zaprojektował Bąkowski, dyrygował Robert Satanowski. Przedstawienie było wspaniałe. Przed premierą ustawiały się kolejki młodzieży po bilety i wejściówki. Śpiewałam tę operę także w Lipsku. Sądzę, że dzięki Poznaniowi dzieło to zostało wprowadzone na sceny całej Europy, bo pierwsza zagraniczna premiera odbyła się właśnie w Poznaniu.

Z opinii wielu osób wynika, że ówczesne przedstawienie Katarzymy Izmajłowej było wielkim sukcesem poznańskiej opery. Potwierdzeniem tego faktu jest pełne radiowe nagranie spektaklu dokonane 30.09.1965 w sali warszawskiej Romy, które można odnaleźć w archiwum Polskiego Radia. Biorą w nim udział poza sopranistką Alicją Dankowską, najlepsi śpiewacy tego okresu, tacy jak Henryk Łukaszek, Józef Prząda, Stanisław Romański, Józef Katin, Andrzej Kizewetter, Jan Czekay, Aleksandra Imalska i inni. Prócz Orkiestry Państwowej Opery w Poznaniu w nagraniu brała też udział Orkiestra Wojskowa Garnizonu Poznańskiego, Chór Państwowej Opery w Poznaniu, Spółdzielczy Chór Mieszany w Poznaniu. Dyrygował Robert Satanowski zaś chóry przygotował Mieczysław Dondajewski.

Premiera Lady Makbet myceńskiego powiatu

O najnowszym przedstawieniu Teatru Wielkiego w Poznaniu też można mówić w kategoriach sukcesu. Jeśli pojawiają się wątpliwości to raczej natury estetycznej, bowiem argentyński reżyser Marcelo Lombardero wyostrzył i tak bardzo silnie zaznaczone w dziele Szostakowicza elementy erotycznego rozpasania, brutalności i wszelkich odmian agresji. Akcja dzieła została zdecydowanie uwspółcześniona, przeniesiona z XIX wiecznej wsi rosyjskiej do współczesnej rzeźni, prywatnego zakładu mięsnego kierowanego przez ojca i syna Izmajłowych. Katierina jest zaniedbywaną żoną młodszego z właścicieli, oczekuje nie tylko miłości, ale i seksualnego zaspokojenia. Gdy pojawia się jurny kochanek traci dla niego głowę i wspólnie mordują Izmajłowych. Taki był w istocie wydźwięk pierwotnej wersji opery Szostakowicza szokującej swym obyczajowym weryzmem tradycyjne w istocie gusty ówczesnych notabli radzieckich. W tym przedstawieniu jednak wszechobecne erotyczne pożądanie połączone z pijaństwem zostało jeszcze mocniej zaakcentowane. Znakomicie współgra z koncepcją reżyserską surowa, nieco klaustrofobiczna z powodu celowego ograniczania okna sceny zasuwanymi ściankami, scenografia Diego Siliano wzmocniona świetną reżyserią świateł Bogumiła Palewicza.