Przegląd nowości

Andrzej Wajda (1926-2016)

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 14, październik 2016 16:41

Podobnie było w „Ziemi obiecanej”, kiedy Piotr Fronczewski nie był w stanie zagrać narastającej furii odtwarzanej postaci i wtedy Wajda wpadł na pomysł, by mechanicznie zmontować kilka dubli, czyli ujęć tej samej sceny i w ten sposób uzyskać pożądany efekt.

Osobne miejsce w jego dorobku zajmują adaptacje opowiadań Iwaszkiewicza: „Brzeziny”, „Panien z Wilka” oraz „Tataraku”, w których udało mu się za pomocą filmowych ekwiwalentów odtworzyć niepowtarzalny, nieco nostalgiczny klimat literackich pierwowzorów.

Był też wielbicielem prozy niedocenianego pisarza Jerzego Andrzejewskiego, ale ekranizacje jego utworów, poza „Popiołem i diamentem”, nie były raczej szczególnie udanymi. Dotyczy to nakręconych w Wielkiej Brytanii „Bram raju” oraz „Wielkiego Tygodnia”.

Nie wychodziły mu też na dobre filmy zdominowane przez publicystykę, a więc „Wałęsa, człowiek z nadziei” czy „Katyń” (tu być może zdecydowały względy osobiste, bo z rąk NKWD zginął ojciec reżysera), w których powrócił jakby do zakłamanych początków kariery: „Pokolenia” i „Popiołu i diamentu”, tyle że zmieniając w tym przypadku o 180 stopni orientację polityczną i przesłanki ideowe, zawierając w nich zbyt uproszczoną interpretację historycznych procesów.

W teatrze zasłynął przede wszystkim wielkimi inscenizacjami powieści Dostojewskiego. A więc „Biesów” „Nastazji Filipowny” według kluczowej sytuacji z „Idioty”, którą, wzorem Bergmana przygotowującego „Woyzecka”, poprzedzi otwartymi próbami z udziałem publiczności (powstanie też wersja japońska tego spektaklu z podwójną rolą aktora kabuki, grającego jednocześnie Stawrogina i samą Nastazję, która stanie się potem punktem wyjścia dla swobodnej adaptacji filmowej), „Zbrodni i kary”. W złotym okresie w dziejach Starego Teatru w Krakowie  współtworzył jego wielką trójcę: obok Konrada Swinarskiego i Jerzego Jarockiego. Tam też powstali „Emigranci” Mrożka, wystawieni w konwencji seansu filmowego, ale przede wszystkim pamiętny „Hamlet”, w którym wzorem Sarah Bernhardt i Hanki Ordonówny, a także filmowej Asty Nielsen, tytułową rolę powierzył Teresie Budzisz-Krzyżanowskiej, a całość rozegrał w aktorskiej garderobie, za kulisami teatru, a zarazem historii. A także opowiedziana za pomocą postaci ze sztuk i powieści, między innymi Bałuckiego, Kisielewskiego i Zapolskiej, historia „galicyjskiego” Krakowa, rozpisana na trzy wieczory, albo jedną, długą noc teatralną, zatytułowana „Z biegiem lat, z biegiem dni”

W warszawskim Teatrze Powszechnym powstała „Sprawa Dantona” Przybyszewskiej z wielką rolą Wojciecha Pszoniaka jako Robespierrem, będąca przenikliwą analizą mechanizmów politycznych, a także „Rozmowy z katem” według autobiografii Kazimierza Mocarskiego, warszawskim powstańcem, osadzonym w stalinowskim więzieniu w jednej celi ze Stropem, katem powstania w getcie.

• « poprz.
• nast. »