Przegląd nowości

Genialne partytury są zawsze współczesne – Tomasz Konina

Szczegóły

Opublikowano: środa, 01, marzec 2017 17:51

Musimy mieć świadomość czasu, w którym żyjemy, otaczają nas coraz nowocześniejsze formy przekazu, mamy telewizję, internet… Najpierw dzieło musi obchodzić mnie. Potem, jeśli jestem czegoś pewien, sprawdzam to na współpracownikach, śpiewakach. Jeżeli ich przekonam, że to, o co mi chodzi, ma sens, wtedy wspólnie próbujemy przekazać widzom nasze emocje, naszą wrażliwość na dane dzieło. Patrząc na inne spektakle i obserwując moich kolegów, którzy nie mają nic wspólnego z teatrem operowym, zastanawiam się, jakiego języka teatralnego oczekują. To nie znaczy, że wszystko musi stać na głowie i ma być w szalonym tempie – tempo narzuca muzyka – natomiast język teatru powinien być nowoczesny w myśleniu. Żeby o ile tylko się da, nie udawać, aby to było jak najczystsze i jak najprostsze. Nie lubię oszukiwać widza. Wiadomo, że cały teatr jest oszustwem, ale tak bardzo jak tylko potrafię, chciałbym, żeby to było prawdziwe. Myślę, że to jest tak: albo mnie coś obchodzi, albo nie. Albo mnie spektakl wzrusza, dotyka, bawi, albo pozostawia obojętnym. Jeśli spektakl co wieczór ogląda tysiąc osób i jeśli wśród nich pięć albo dziesięć będzie obchodziło to, co zrobiłem, to praca ma sens. Jeśli coś naprawdę nie jest chałturą reżyserską, tylko jest przeżyte przeze mnie, jeśli jest bardzo osobiste, to trafi do jakiegoś widza.

Mówił Pan, że nie chce okłamywać widza. Ale to właśnie jest wprowadzanie w błąd człowieka, który przychodzi do opery i któremu sugeruje się, że ona wcale tak bardzo się nie różni od telewizji, kina, od przekazu, do którego przywykł. Opera jest teatrem, czyli opiera się na relacji między żywym aktorem a widzem. Jeżeli ktoś ma zostać przy operze, to musi to zaakceptować i na rzecz tego zrezygnować z pewnych atrakcji.

Opera musi polegać na relacji między aktorem a widzem. Jeżeli relacja się nawiąże, to już nic więcej nie potrzeba. Chodzi mi o to, w jaki sposób ją nawiązać. Jeżeli jestem melomanem, interesuje mnie opera w najlepszym wykonaniu, to mogę iść do sklepu i kupić nagranie, usiąść w fotelu, napić się kawy, co chwila powtarzać daną arię i być szczęśliwym. Gdy idę do opery, oprócz znakomitego wykonania jeszcze czegoś bym chciał. Oczekuję, że oprócz tego, że będę słuchał, będę również oglądał pewien świat, rzeczywistość danego dzieła. Muzyka operowa była pisana z przeznaczeniem na scenę, po to, żeby połączyć muzykę, libretto, plastykę, obraz sceniczny. Na tym polega urok pracy reżysera – z muzyki wyciągnąć zawarty w niej świat i zbudować go tak, jak sobie wyobraża. Mogę to zrobić środkami mniej czy bardziej tradycyjnymi. Chciałbym kiedyś rozegrać spektakl na pustej scenie, bez żadnych kostiumów, dekoracji, z wykorzystaniem minimalnej ilości rekwizytów. Tylko muzyka, śpiewacy i to, co się dzieje między nimi. Bez żadnych podpórek.

Ale to wymaga rewelacyjnych wykonawców. Jak często w ogóle zdarzają się tacy, którzy samą swoją obecnością potrafią wypełnić scenę?

Wierzę, że jeżeli się ma czas i chęci, to z każdym można coś zbudować. Pusta scena byłaby oczywiście wielkim wyzwaniem dla wykonawców. Nie mają się za czym schronić, jest tylko ich głos i kultura sceniczna.

Czy pusta scena wynika z partytury, z libretta? Jaka w tym momencie jest różnica między koncertem czy oratorium a operą?

Wykonanie koncertowe i to, o czym mówię, to dwie skrajnie różne rzeczy. Ja bardzo uogólniam, mówiąc „pusta scena“. Chodzi mi o proporcje. Najpierw jest człowiek i na końcu jest człowiek, bez niego mogę zbudować przepiękną przestrzeń, ale ona będzie martwa. Jeżeli w grupie realizatorów wnikliwie odczytamy partyturę i mamy coś do powiedzenia, to nie potrzebujemy niczego prócz śpiewaków i muzyki.

• « poprz.
• nast. »