Przegląd nowości

„Król Ubu”, czyli operowy palimpsest (5)

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 02, kwiecień 2021 10:00

W scenie moskiewskiej instrumentacja przywołuje początek sceny koronacyjnej z Borysa Godunowa Modesta Musorgskiego w orkiestracji Nikołaja Rimskiego-Korsakowa (gongi, dzwony), z którego z kolei Złotym kogucikiem kojarzy się pierzasty i jąkający się Posłaniec, a z lotem trzmiela z Bajki o carze Sałtanie figuracje, poprzedzające rozgrywającą się w pasiece scenę z udziałem króla Wacława. Na wiecznie rozpaczającą i tragicznie lamentująca heroinę z włoskich oper seria upozowana jest jego królewska małżonka Rozamunda (czyżby na Donnę Annę z Mozartowskiego Don Giovanniego, a z kolei ich syn Byczysław posiadałby swój prototyp w osobie Don Ottavia?).

Oparte na barokowej technice imitacyjnej partie Ubu i jego przybocznych w scenie zawiązywania sprzysiężenia, przybierają formę fugata. Z kolei wagnerowskiego Holendra tułacza przywołuje otwierający i zamykający operę ansambl Ubu i towarzyszących mu Najemników. Na koniec śpiew nadciągających wojsk rosyjskich przypomina nieco złowieszczy chorał Krzyżaków wkraczających do Pskowa z muzyki Siergieja Prokofiewa do Aleksandra Newskiego, filmu Siergieja Eisensteina.

Tego rodzaju nawiązania dotyczyć mogą również sfery twórczości popularnej. Do nich należy  aluzja do sceny Zeusa z muchami z offenbachowskiego Orfeusza w piekle w „rrrrrr” Ubicy w II akcie. Kurta Weilla i jego muzykę do brechtowskiej Opery za trzy grosze przywodzą na myśl odpowiednie ustępy z II aktu: po wymóżdżaniu oraz przed intermezzem. Po klęsce w wojnie z Rosjanami pojawi się grany przez trąbkę motyw, przypominający ten Nino Roty z La Strady i symbolizujący jej bohaterkę Gelsominę, co wskazuje zapewne na kręgi upodobań artystycznych, wyniesionych przez kompozytora z czasów jego młodości³.

• « poprz.
• nast. »