Przegląd nowości

Poczet śpiewaków ukraińskich: Marija Łytwynenko-Wolgemuth (1892-1966)

• 

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 08, kwiecień 2022 19:53

Kijowianka. Urodziła się w 1892 roku. Ojciec pracował w słynnym Arsenale, którego rewolucyjnej legendzie film poświęcił Ołeksandr Dowżenko. Uczyła się w ukraińskich szkołach muzycznych, a podstaw aktorstwa u Mariji Zankowećkiej, czołowej ukraińskiej artystki dramatycznej. Debiutowała w 1912 roku tytułową rolą w Natalce Połtawiance Mykoły Łysenki, uchodzącej za narodową operę, w ukraińskiej trupie Mykoły Sadowśkiego.

 

 

W czasie obydwu wojen ewakuowana była do Rosji: Petersburga w pierwszej, wyszła wtedy za mąż za intendenta teatralnego Gieorgija Wolgemutha, baszkirskiej Ufy i Irkucka w drugiej. Solistka Opery w podówczas stołecznym Charkowie, a po utracie tego statusu na rzecz Kijowa w Operze w rodzinnym mieście. W latach 20. przejściowo występowała w podolskiej Winnicy oraz w Krasnodarze na Kubaniu. Na przestrzeni ponad czterdziestoletniej kariery artystycznej jej głos ewoluował od sopranu lirico spinto poprzez rejestr dramatyczny po mezzosopran.

 

 

Posiadała wyjątkowo rozległy repertuar, przy czym w niektórych operach w różnych okresach wykonywała odmienne partie: po latach od debiutu, we wspomnianej Natalce Połtawiance wcieliła się w jej matkę Terpełychę (również w adaptacji filmowej z 1936 roku w reżyserii Iwana Kawaleridze), w Zaporożcu za Dunajem Semena Hułaka-Artemowśkiego naprzód romantyczną Oksanę, a potem charakterystyczną Odarkę, żonę kozaka Karasia (także w ekranizacji z 1953 roku w reżyserii Wasyla Łapoknysza).

 

 

Z ról w operach Łysenki wymienię jeszcze Panienkę w Topielicy, Dydonę w Eneidzie i Nastię, żonę tytułowego Tarasa Bulby. Warto też wspomnieć o tytułowej Roksolanie z opery galicyjskiego kompozytora Denysa Siczynśkiego oraz Hannie z Najmitki Mychajło Werykowśkiego. Wykonywała Gogolowską Oksanę zarówno w rodzimej wersji Łysenki pod tytułem Nocy Bożonarodzeniowej, jak i w Trzewiczkach Piotra Czajkowskiego. Występowała także w innych operach tego kompozytora: Maria w Mazepie, Nastazja w Czarodziejce, Liza w Damie pikowej, Tatiana, a z czasem Łarina w Eugeniuszu Onieginie.

Poza tym jako Donna Anna w Kamiennym gościu Aleksandra Dargomyżskiego i Jarosławna w Kniaziu Igorze Aleksandra Borodina. Była Walentyną w Hugenotach Giacomo Meyerbeera, Małgorzatą w Fauście Charles'a Gounoda, Micaëlą w Carmen Georges'a Bizeta, tytułową Aidą w operze Giuseppe Verdiego.

 

 

Zasłynęła jako śpiewaczka wagnerowska: Elżbieta, a następnie Wenus w Tannhäuserze, Elza, a później Ortruda w Lohengrinie, a także odtwórczyni głównych partii w operach werystycznych: Santuzzy w Rycerskości wieśniaczej, Neddy w Pajacach Ruggero Leoncavalla, Marty w Nizinach Eugena d'Albetta, tytułowej Toski Giacomo Pucciniego. Była pierwszą radziecką Turandot tegoż kompozytora. Dla nas istotny jest fakt wcielenia się w Moniuszkowską Halkę na scenie Opery Charkowskiej, z Iwanem Kozłowśkym u boku jako Jontkiem. Dała się poznać ówczesnej publiczności jugosłowiańskiej oraz zachodnio- i wschodnioniemieckiej. Zmarła w Kijowie w 1966 roku.

                                                                       Lesław Czapliński