Przegląd nowości
Carl Nielsen – Wspomnienia kompozytora
- Szczegóły
- Opublikowano: czwartek, 25, listopad 2021 08:32
Spośród kompozytorów szeroko pojętej Skandynawii niekwestionowaną pozycją na świecie cieszą się Norweg Edvard Grieg i przedstawiciel muzyki fińskiej Jean Sibelius. Ich dzieła goszczą nierzadko na polskich estradach koncertowych, a Koncert fortepianowy a-moll Griega, czy Koncert skrzypcowy d-moll Sibeliusa zaliczają się do pozycji szczególnie chętnie podejmowanych przez solistów polskich sal koncertowych.
Raczej mało znanym w naszym kraju twórcą jest Carl August Nielsen, główny przedstawiciel muzyki duńskiej. Świadczyć mogą o tym stosunkowo rzadkie wykonania dzieł z jego bogatego dorobku obejmującego m. in. 6 symfonii, uwerturę „Helios”, koncerty solowe – skrzypcowy, fletowy, klarnetowy, 2 opery, kwintet na instrumenty dęte, 4 kwartety smyczkowe, sonaty, sporą liczbę solowych utworów skrzypcowych, fortepianowych i organowych oraz pieśni solowych i chóralnych.
Tylko nieliczne z wzmiankowanych pozycji trafiły do polskich melomanów, głównie dzięki transmisjom telewizyjnym oraz radiowym, warto wszak wspomnieć, że wzbudziły one zainteresowanie cieszącego się światową sławą Leonarda Bernsteina, który dokonał nagrań wszystkich symfonii Nielsena.
Muzyka kameralna oraz szereg utworów solowych znalazły się też w polu zainteresowań Towarzystwa Muzycznego im. Karola Szymanowskiego w wyniku zawarcia w 2008 roku porozumienia zainicjowanego przez zamieszkującą od lat w Danii Polkę Ewę Jansen i nieżyjącego zmarłego tymczasem prezesa Towarzystwa Muzycznego im. Carla Nielsena Knuda Kettinga, – dwójki muzykologów duńskich zainteresowanych popularyzacją muzyki Karola Szymanowskiego w Danii (Knud Ketting zasłużył się też w dużym stopniu dla muzyki Fryderyka Chopina w Danii) oraz Carla Nielsena w Polsce. Godnym podkreślenia jest fakt zachowania się w dorobku duńskiego twórcy dwóch książek, dzięki którym zapewnił sobie uznanie literackich kręgów Danii: Levende Musik(Żyjąca muzyka) oraz Min fynske Barndom (Moje fiońskie dzieciństwo). W październiku tego roku minęła 90. rocznica śmierci Carla Nielsena.
Stało się to impulsem dla Ewy Jansen, by podjąć się przekładu na język polski drugiej z wymienionych pozycji, a dla Wydawnictwa „Polihymnia” w Lublinie, by książkę Nielsena wydrukować. Autorka przekładu, dedykując polskiemu czytelnikowi książkę, poprzedziła ją takim oto wyznaniem: Przetłumaczona przeze mnie książka wspomnieniowa Carla Nielsena, najważniejszego duńskiego kompozytora, była mi zawsze bardzo bliska.
Mam nadzieję, że i dla polskiego czytelnika będzie ona „literacką przygodą”. Podzielam wyrażone przez Ewę Jansen słowa nadziei. Carl Nielsen w bardzo komunikatywny i niezwykle barwny sposób opisuje swą niełatwą drogę do sławy. Jako jedno z ośmiorga dzieci, wyrastał na wsi w warunkach nacechowanych biedą, ale i pogodą ducha i życzliwością oraz umiłowaniem przyrody sprzyjających formowaniu się charakteru chłopca. Ojciec, malarz pokojowy, dorabiający jako muzykant, z niemałym trudem starał się zapewnić swojej rodzinie w miarę godziwe życie i chętnie wciągnął chłopca, wykazującego we wczesnym wieku nieprzeciętne uzdolnienia muzyczne, do uczestnictwa w zarobkowym muzykowaniu na rzecz licznej rodziny.
Kształtowana od wczesnego dzieciństwa umiejętność gry na różnych instrumentach, począwszy od skrzypiec i kornetu, miała z czasem przerodzić się w umiłowanie sztuki dźwięków i pełne desperacji dążenie do doskonalenia umiejętności, co 19-letniego Carla doprowadzić miało do zapewnienia sobie nauki w kopenhaskim Konserwatorium.
Nielsen lata dochodzenia do wymarzonego celu opisuje w swych wielce interesujących Wspomnieniach, w których nie brak dowodów zafascynowania pięknem natury i dobrocią ludzi, ale i filozoficznych refleksji oraz utrwalonych w pamięci szalonych przygód. To wszystko na tle zmagań rodziny o zapewnienie sobie godziwych warunków bytowania poprzez żmudną pracę na Fonii, jednej z większych wysp Danii. Ewa Jansen, tłumacząc Wspomnienia Nielsena, obdarzyła polskich melomanów cenną pozycją duńskiej literatury, a zarazem interesującym wycinkiem autobiografii osobowości zasługującej tak swoimi osiągnięciami w muzyce, jak i wartością literacką wypowiedzi na wyróżnienie. Dodać trzeba, że Wspomnienia Nielsena zamknęła obszernym Słowem o Carlu Nielsenie informującym czytelnika o dokonaniach Mistrza duńskiej muzyki.
Karol Rafał Bula