Przegląd nowości
Film, który czeka na prapremierowy pokaz
- Szczegóły
- Opublikowano: środa, 10, listopad 2021 21:35
17 marca ubiegłego roku miała się odbyć w Wiedniu prapremiera filmu Wielkie Galicjanki czyli ze Lwowa do Wiednia (Große Galizierinnen oder Von Lemberg nach Wien). Film powstał w ramach Roku Kultury Austria-Ukraina 2019-2020. Z oczywistych powodów premiera została przełożona na jesień, ale COVID-19 dalej uniemożliwia jego pokaz. Kolejny termin prapremiery przesuwa się na przyszły rok. Mając nadzieję na prezentację filmu w najbliższych miesiącach warto już teraz przedstawić sylwetkę autora i treść fimu.
Piotr Szalsza autor scenariusza i reżyser filmu jest jednocześnie muzykiem, scenarzystą, tłumaczem, pisarzem, dziennikarzem, publicystą, redaktorem i producentem widowisk telewizyjnych, organizatorem projektów muzycznych, teatralnych i naukowych. Urodził się Bytomiu. Ukończył Akademię Muzyczną w Katowicach i był altowiolistą w Orkiestrze PRiTV w Krakowie. Pracował jako kierownik Redakcji Działu Artystycznego TVP Katowicach i Redakcji Muzyki i Rozrywki TVP Gdańsk. Od 1983 na stałe mieszka w Wiedniu.
Oto kilka wybranych filmowo-telewizyjnych i reżyserskich realizacji z ponad 100 z dorobku Piotra Szalszy.
Sergiej Prokofiew – Iwan Groźny (widowisko teatralno-muzyczne); 1978
Karol Szymanowski – Mandragora (film baletowy); 1978
Dmitrij Szostakowicz – VII Symfonia Leningradzka (wid. teatralno-muzyczne); 1979
Śladami Chopina – Czechy (film dokumentalny); 1979
Szymanowski w Pradze (film dokumentalny); 1980-1981
Ernest Bryll – Kolęda nocka (impresja filmowa); 1981
Śladami Chopina – Wiedeń (film dokumentalny); 1984
Johann Strauss w Petersburgu – z Sir Peterem Ustinovem i Filharmonią Petersburską; 1996
Ludwig van Beethoven – IX Symfonia; 2000
Bronisław Huberman – czyli zjednoczenie Europy i skrzypce (film); 2010
Julius Madritsch – Sprawiedliwy pośród Narodów (film dokumentalny); 2018
Stanisław Moniuszko – Vivat Pan Moniuszko; Opera Bałtycka, 1979
Giovanni Paisiello – Barbier von Sevilla; Kammeroper, Wiedeń, 1985
Umberto Giordano – Fedora; Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa, 1985
Sergiusz Prokofiew – Miłość do trzech pomarańczy (I asystent Sir Petera Ustinova); Teatr Bolszoj, Moskwa, 1997
Złote Berło dla Marii Fołtyn; Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa, 2007
Thomas Bernhard – Po prostu skomplikowane, 2014 Katowice - Wiedeń
Za swoją działalność został wyróżniony m.in. jako Zasłużony dla Kultury Polskiej (1990), Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej (1993), Austriackim Złotym Krzyżem Honorowym Nauki i Sztuki I klasy (2014).
Wielkie Galicjanki czyli ze Lwowa do Wiednia jest filmem dokumentalnym (rodzaj albumu) poświęconym, urodzonym na przełomie XIX i XX w Galicji, (aktualnie – Ukraina Zachodnia) 32 kobietom, które dzięki swojej działalności zapisały się w historii kultury, nauki i polityki a ich drogi życiowe oraz zawodowe związane były w mniejszym lub większym stopniu z Wiedniem.
Ze względów historycznych, a zwłaszcza politycznych, ich kariera rozwijała się przeważnie poza rodzinnym miastem, zwykle w Austrii, w Polsce, na Ukrainie lub w Niemczech, a w niektórych wypadkach także w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie. Dziś w większości zapomniane, znane i doceniane jedynie w wąskich kręgach specjalistów, zasługują na wydobycie z cienia nie tylko ze względu na swoje wybitne osiągnięcia, lecz również z powodu skomplikowanych, często tragicznych losów i perypetii życiowych.
Bohaterkami dokumentu są: Irene Abendroth (śpiewaczka), Zofia Albinowska-Minkiewicz (malarka), Helene Anton (pisarka), Teresa Arklowa (śpiewaczka), Elisabeth Bergner (aktorka), Helena Deutsch (filozofka), Irma von Duczyńska (malarka), Elza Frenkel-Brunswik (psychoanalityczka), Łucja Frey-Gottesman (neurolożka), Mira Heller (śpiewaczka), Daria Hordyńska-Karanowicz (pianistka), Elsa Köhler (psycholożka), Lubka Kolessa (pianistka), Rachela Korn (poetka), Ołena Kulczicka (malarka),
Salomea Kruszelnicka (śpiewaczka), Minna Lachs (pedagożka), Zofia Lissa (muzykolożka), Stefania Łobaczewska (muzykolożka), Ira Malaniuk (śpiewaczka), Róża Pomeranc-Melcer (polityczka), Rozalia Rand (filozofka), Erna Rosenstein (malarka), Mylena Rudnycka (działaczka polityczna), Marcella Sembrich-Kochańska (śpiewaczka), Ołena Stepaniw (legionistka), Stefania Turkewycz (kompozytorka), Łesia Ukrainka (pisarka), Salka Viertel (aktorka i scenarzystka), Debora Vogel (poetka), Gabriela Zapolska (pisarka). Realizatorowi filmu udało się zaprosić do udziału w filmie wiele autorytetów ze świata kultury i nauki z kilku krajów, które wypowiadają się na temat życia i działalności bohaterek Albumu.
Zdjęcia do filmu wykonali Mieczysław Chudzik i Roman Myszkowec, zmontował go Artur Wojewoda. Film został wyprodukowany przez Polsko-Austriackie Towarzystwo Kultury „Takt” w Wiedniu. Składa się z dwóch części i trwa 125 minut. Został zrealizowany w Wiedniu, Lwowie, Krakowie i Warszawie.
Film ma charakter niekomercyjny i będzie wyświetlany przede wszystkim podczas pokazów specjalnych w szkołach, na uczelniach oraz przy współpracy z instytucjami kultury w Polsce, w Austrii, na Ukrainie i w innych krajach. Podczas prapremierowego pokazu w Wiedniu planowana jest prezentacja wystawy fotograficznej Marcella Sembrich-Kochańska. Polka, Artystka Świata autorstwa Juliusza Multarzyńskiego – artysty fotografika przy współudziale prof. Małgorzaty Komorowskiej – badaczki dziejów polskiej kultury muzycznej. Na wystawie będzie można zobaczyć archiwalne zdjęcia Artystki, miejsca w których się wychowywała i dorastała. Są także fotografie jej partnerów scenicznych, a wśród nich Adama Didura, Jana i Edwarda Reszke, Enrico Caruso, teatrów w których występowała, mapy Ameryki i Europy pokazujące miejsca jej występów.
Jarosław Bardysz