Przegląd nowości

Zdzisława Donat - radość ze scenicznych osiągnięć i wdzięczność dla rodziny

• 

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 13, listopad 2020 09:55

Ukończyłam Politechnikę Warszawską w specjalności przyrządy optyczne, jednak pozostałam wierna muzyce i kontynuowałam równolegle studia muzyczne

– mówi Zdzisława Donat, słynny sopran koloraturowy.

 

 

Urodziła się pani w Poznaniu, w rodzinie miłośników muzyki. Ojciec Kazimierz, przedsiębiorca, był wielkim melomanem, matka Maria ukończyła prywatną szkołę muzyczną, debiutowała przed wojną w Filharmonii Poznańskiej i Polskim Radiu. Po drugiej wojnie światowej uczyła gry na fortepianie i akordeonie. Pani siostry: Teodozja (dr laryngolog-foniatra) i Kinga (dr psycholog, muzykoterapeuta) ceniły muzykę i śpiew. Jak zapamiętała pani atmosferę domu rodzinnego?

 

 

Dom był pełen muzyki. Matka, grając na fortepianie, śpiewała nam do snu kołysanki – m.in. Mozarta, Brahmsa. W czasie okupacji odbywały się w naszym mieszkaniu tajne, zakazane koncerty. Matka śpiewała swym pięknym koloraturowym sopranem, akompaniował jej młody syn Feliksa Nowowiejskiego – Kazimierz. Także sam kompozytor prezentował swoje utwory.

 

 

Wraz z siostrami uczyłam się gry na fortepianie, z rodzicami chodziłam do filharmonii i opery. W dzieciństwie – pamiętam – rodzice popisywali się również moją koloraturką. Ukończyłam Politechnikę Warszawską w specjalności przyrządy optyczne, jednak pozostałam wierna muzyce i kontynuowałam równolegle studia muzyczne.

 

 

Chcę przywołać wybitną pisarkę emigracyjną, blisko z panią spokrewnioną Danutę Mostwin, która zmarła w 2010 roku w Baltimore. Mówiła o pani zawsze z dumą. Jak ją pani pamięta?

  

 

 

Danutę, żonę mojego kuzyna Stanisława Niedbała, poznałam gdy przyjechała do Polski w latach 80. Wcześniej nie mogła ze względów polityczno-ustrojowych. Ofiarowała mi swą książkę „Dom starej lady” (1958) o losach byłych polskich żołnierzy, którzy pozostali w Anglii na emigracji i „Szmaragdową zjawę” (jedną z części rodzinnej sagi) z przemiłym wpisem: „Zdzisi dzielnej, uroczej i kochanej przypominając czasy, które stają się historią, autorka, W-wa 14 lipca 1989”.

 

 

Póżniej podarowała mi wydaną w Londynie wspaniałą „Tajemnicę zwyciężonych” (1992) o Polakach walczących w czasie okupacji, połączonych wspólną tajemnicą, w tym o bohaterskich Cichociemnych, pilotach zrzuconych do kraju. Należał do nich także jej mąż Stanisław Niedbał ps. Bask. Zrzucony 10 maja 1944 roku, miał wtedy 27 lat, był jednym z 29 emisariuszy i kurierów Rządu Polskiego na Emigracji.

 

 

Które książki Danuty Mostwin szczególnie pani ceni?

 

„Odchodzą moi synowie” i biograficzną „Tajemnicę zwyciężonych”; w książce „Trzecia wartość” zainteresowały mnie poruszane problemy przystosowania się rodzin emigrantów do nowych warunków życia.

 

 

Studiowała pani śpiew w Warszawie i w Sienie, gdzie pani nauczycielem był włoski baryton Gino Bechi, znany ze śpiewania m.in. Giuseppe Verdiego. Jak wspomina pani pierwsze spotkanie z tym sławnym barytonem?

 

 

Z Ministerstwa Kultury otrzymałam stypendium na studia w Accademia Chigiana. Byliśmy wraz z Andrzejem Saciukiem i Markiem Dąbrowskim „dobrze zapowiadającymi się” młodymi artystami. Gino Bechi powiedział do mnie: „Bella voce, che bella voce! Ale śpiewaj: con gli occhi, con cuore (oczami, sercem)”. Zapamiętałam także: „Meglio una nota brutta ma con cuore (lepsza nuta brzydka, lecz zaśpiewana z sercem)”. 

 

 

W życiorysie czytam, że zaobserwowała pani, iż wielu znanych śpiewaków operowych, na przykład Bogna Sokorska, Bernard Ładysz czy Bogdan Paprocki, występowało początkowo w zespołach wojskowych. Po lekturze ogłoszenia w prasie, że Centralny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego poszukuje solistów, zgłosiła się Pani na przesłuchanie i została solistką tego zespołu, zdobywając pierwsze kroki estradowe, przełamując tremę. Jak po latach patrzy pani na ten okres?

 

 

Była to dla mnie swoista lekcja występów przed publicznością, oswajanie tremy. Dziś brzmi to dziwnie, ale wtedy w szkołach muzycznych nie było jeszcze zajęć z aktorstwa, treningów autogennych, ani studenckich przedstawień na deskach operowych. Obecnie młodzi mają taką szansę w ramach kształcenia. Dlatego dla mnie ta praktyka była zbawienna. 

 

 

Debiutowala pani w Poznaniu jako Gilda w „Rigoletto”, wystąpiła potem w Warszawie, także w Monachium, Buenos Aires, Rzymie, Pradze, Neapolu, Brukseli, Moskwie, Helsinkach, Wiedniu, Weronie, Japonii. Była pani pierwszą – po Adzie Sari – Polką po II wojnie światowej, która partię Królowej Nocy śpiewała na scenie mediolańskiej La Scali. To było wielkie przeżycie i wielka radość także dla Polski.

 

 

Słynną partię Królowej Nocy w „Czarodziejskim Flecie” W. A. Mozarta śpiewała pani między innymi w Covent Garden i na największych scenach operowych świata, także w Stanach Zjednoczonych: w operze San Francisco i w Metropolitan Opera, w Seattle. Również na Arena di Verona z kilkudziesięcioma śpiewakami w słynnym wielogodzinnym wieczorze „Opera for live”. A w Met-Opera w 80 lat po naszej sławnej Marcelli Sembrich-Kochańskiej… Jak pani pamięta amerykański okres? 

 

 

W 1975 roku występując w operze San Francisco jako Królowa Nocy znalazłam w programie przy swoim nazwisku dwie gwiazdki – tak podkreślano wtedy amerykański debiut śpiewaczki! W 1981 roku w Metropolitan Opera w Nowym Jorku śpiewałam Królową Nocy w przyciągających dodatkowo publiczność dekoracjach i kostiumach projektu Marca Chagalla.

 

 

Mówiło się, że była to największa wystawa malarstwa żyjącego artysty. Wspominam z przyjemnością moich wybitnych partnerów, jak: Kathleen Battle, Lucia Popp, Matti Salminen, Martti Talvela, Christian Boesch, Tom Allen, David Rendall; znakomitą akustykę, publiczność i niezwykłą atmosferę tego wspaniałego teatru. 

 

 

Prawdziwy zachwyt wzbudzała pani w repertuarze Mozarta i pani śpiew w „Czarodziejskim Flecie” został legendarny. W roli Królowej Nocy olśniła pani Monachium i inne miasta Europy… Występowała pani na scenach w Mainz, Teatro San Carlo w Neapolu, Hamburgu, Norymberdze, wiedeńskiej Staatsoper, Wiesbaden, Frankfurcie, Mannheim, Luxemburgu, Seattle, Portland, Vancouver, Tokio, Atenach, i innych. Prasowe relacje były znakomite – pisano z zachwytem o pani głosie. Pani Zdzisławo, czy dla pani Mozart był i jest najwspanialszym kompozytorem?

 

 

Mozart uprawiał wszystkie gatunki muzyczne swojego czasu – każdy jest szczytem doskonałości. Brawurowe koloratury, sięgające stratosferycznych rejestrów głosu w jego kompozycjach operowych ariach – Królowej Nocy, M-me Herz oraz w ariach koncertowych jak „Popoli di Tessaglia”, „Mia speranza adorata”, fascynowały mnie i były kuszącym wyzwaniem. 

 

 

Śpiewałam wszystkie możliwie dostępne dla mego rodzaju głosu jego utwory i po zapoznaniu się przechodziłam z takim samym entuzjazmem do poznawania dzieł także innych kompozytorów. Fascynował mnie K. Szymanowski: „Stabat Mater”, „Litania do Najświętszej. Marii Panny” itd. I to jest wspaniałe w moim zawodzie, stale można poszukiwać i ten zachwyt nad nowo poznaną pozycją repertuarową przekazywać dalej słuchaczom.

 

 

Śpiewała pani niejednokrotnie tę samą operę w kilku językach. Czy jest to swoiste wyzwanie dla śpiewaczki? 

 

 

Role operowe jak np. Łucję, Gildę, Rozynę, Violettę czy Królową Nocy wykonywałam zarówno w języku niemieckim, włoskim, jak i polskim. A tą ostatnią dodatkowo w angielskim. Rozynę także po francusku. Nie stanowiło to dla mnie problemu.

 

 

Naturalnie trochę czasu potrzeba, aby się przestawić i przypomnieć sobie. Jednak – co jest satysfakcjonująco odczuwalne – publiczność inaczej, żywiej reaguje, gdy rozumie operę śpiewaną w języku sobie znanym.

 

Występowała pani w amfiteatrach na Międzynarodowych Festiwalach Operowych…

 

 

Szczególnym wspomnieniem są dla mnie występy na otwartych scenach, jak np. amfiteatr Odeon w Atenach pod Akropolem Herodes Atticus. Zachwyca znakomita ich akustyka i lekkość, z jaką tam się śpiewa. Niepotrzebne ani nagłośnienie, ani mikrofony. Głos, jak my mówimy, sam niesie. Podobne wrażenie miałam w amfiteatrze rzymskim w Orange we Francji.

 

 

W obu w ramach Festiwali śpiewałam w „Czarodziejskim flecie” W. A. Mozarta. Natomiast w Arena di Verona – gdzie z inicjatywy Jose Carrerasa wzięliśmy udział we wspomnianym już, wielogodzinnym koncercie na rzecz głodujących w Afryce – cała wielotysięczna widownia na zakończenie powstała i zaśpiewała z nami Va pensiero – chór niewolników z opery „Nabucco” Verdiego. Wzruszające… Nadmienię jeszcze jedną otwartą scenę, na jeziorze Bodeńskim. 

 

 

Tam na pływającej wyspie, podczas Bregenzer Festspiele, wystąpiłam w partii Konstancji w operze „Uprowadzenie z seraju” Mozarta. Zarówno dla nas, jak i dla publiczności, te sceny stanowią wyjątkowe przeżycia.

 

 

 

Jak pisze Jan Stanisław Kiczor („Pisarze”, 7 sierpnia 2017), została pani pedagogiem wokalistyki. W latach 1994-1998 prowadziła Pani klasę śpiewu w Akademii Muzycznej w Krakowie (na tej uczelni nadano Pani tytuł profesora zwyczajnego), później współpracowała pani z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie, a także w Korei Południowej – w kształcącej muzyków placówce powiązanej z warszawską. Czy wielką satysfakcją jest uczyć młodych ludzi?

 

 

Kształcenie w śpiewie jest w moim odczuciu ekscytujące. Dbając o prawidłową emisję, wrażliwość muzyczną, sztukę interpretacji, wspomaga się równocześnie rozwój intelektualny utalentowanej osoby. Powołuje się do istnienia kolejną indywidualność.

 

 

Kogo teraz pani podziwia za śpiew?

 

Mamy wspaniałą polską szkołę śpiewu. Młodzi artyści zdobywają estrady światowe, idąc śladami Piotra Beczały, Mariusza Kwietnia, Aleksandry Kurzak, Artura Rucińskiego, Rafała Siwka i wielu innych. 

 

 

Osiągnęła pani sławę i sukces Jakie jest pani przesłanie – co liczy się w życiu?

 

 

Pasja, praca, uczciwość, przyzwoitość… Odczuwam radość z osiągnięć, mam także świadomość, że pochłaniająca mnie całkowicie pasja zawodowa uszczupliła czas dla mojej rodziny. Przepełnia mnie ogromne uczucie wdzięczności dla mego męża ś.p. Tadeusza i syna Błażeja. Wspierali mnie i pozostawiali swobodne pole działania w podejmowaniu decyzji o występach. Tak dalekich przecież od naszego domu. 

 

 

Czy śnią się pani po nocach występy w wielkich, słynnych operach?

 

 

Tak. Przypominają mi się wtedy także… chwile przerw w próbach, gdy z moimi partnerami operowymi szybko, ale jakże intensywnie rozmawialiśmy o rodzinach, domu. To nas wiązało w trwałe przyjaźnie. Wspominam np. moje sceniczne córki, Paminy np.: I. Cotrubas, Kiri Te Kanawa, E. Mathis, B. Hendriks, K. Battle…. Wspaniałe głosy kolegów, jak K. Moll, P. Schreier, K .Rydl, J.van Damm, E. Tappy, F. Araiza , S. Estes, R. Lloyd, E. Nesterenko i wielu, wielu innych… Na przykład śni mi się, że kurtyna idzie w górę, stoję na jakiejś scenie…nie wiem gdzie… nie wiem co mam śpiewać… Budzę się i myślę, jak dobrze, że to tylko sen…Uff!

 

                                                Rozmawiała:  Aleksandra Ziółkowska-Boehm

                Wywiad ukazał się w  „Nowym Dzienniku”, Nowy Jork 17-23 października 2020