Przegląd nowości

Muzeum Salomei Kruszelnickiej we Lwowie

Opublikowano: środa, 02, marzec 2022 10:09

W historii narodów, w każdej dziedzinie życia były osobowości, które ze względu na ich postawy życiowe i osiągnięcia należy stale wspominać i ciągle kultywować o nich pamięć. Na ich przykładzie powinno się wychowywać młodzież i kontynuować tradycję, utrwalać narodowe dziedzictwo. W przypadku polskiej wokalistyki bez wątpienia takimi postaciami byli Marcella Sembrich-Kochańska, Jan i Edward Reszke, Adam Didur, Ada Sari, Jan Kiepura i wielu innych. Niestety, trudno dzisiaj znaleźć miejsca, w których można by zobaczyć pamiątki po tych wielkich śpiewakach i zapoznać się z ich karierami. Może z wyjątkiem maleńkiego muzeum poświęconego Adzie Sari w Starym Sączu. Mówi się bardzo często o dziedzictwie narodowym, ale jakoś jest to opacznie rozumiane. Pozostając tylko werbalnym wymiarem tego dziedzictwa, z którego nic nie wynika.

Kruszelnicka 5

Nie wszędzie jednak jest tak. Dobrym przykładem jest Muzeum Salomei Kruszelnickiej we Lwowie, które rozpoczęło swoją działalność w 1991 roku. Znajduje się ono na pierwszym piętrze budynku przy ul. Kruszelnickiej 23. Od roku 1903 po rok 1939 budynek ten był własnością śpiewaczki. W siedmiu salach ekspozycyjnych zobaczyć można fotografie, afisze, programy, listy, fragmenty kostiumów scenicznych, rzeczy osobiste Salomei Kruszelnickiej. Zwiedzanie muzeum to niezwykła podróż w czasie. Poznajemy świat jej artystycznych dokonań przemierzając go razem z Kruszelnicką szlakiem najbardziej prestiżowych teatrów świata stając się świadkiem jej wielkich sukcesów, z których tak naprawdę nie do końca zdajemy sobię sprawę. Poznajemy zarazem jej scenicznych partnerów, przyjaciół i rodzinę.


Oprócz archiwum Kruszelnickiej, w zbiorach muzeum, które obecnie liczy ok. 17 tysięcy eksponatów, przechowuje się oryginalne pamiątki, związane z innymi słynnymi postaciami świata ukraińskiej kultury muzycznej. Wśród nich znajdują się archiwa prywatne śpiewaków Modesta Mencińskiego, Mychaiła Hołyńskiego, Odarki Bandriwskiej, Niny Szewczenko, Mirosława Skała-Staryckiego, Iwanny Syneńkiej-Iwanyckiej, pianistki Lubki Kołłesy, skrzypka Juria Krycha, kolekcjonerów Jarosława Hrycaja, Iwana Derkacza.

Kruszelnicka 2

Zbiory muzeum są przebogatym źródłem informacji naukowej dla badaczy kultury muzycznej z wielu krajów. W roku 1995 została otwarta filia – muzeum Stanisława Ludkiewicza w budynku słynnego kompozytora. Muzeum Salomei Kruszelnickiej ukształtowało się jako ważny ośrodek życia muzycznego Lwowa. W muzeum panuje szczególna atmosfera artystyczna, którą stwarza, przypuszczalnie, niewidoczna obecność Gospodyni domu. Dużym powodzeniem wśród miłośników sztuki muzycznej Lwowa cieszą się liczne koncerty, spotkania artystyczne, wystawy tematyczne w Salonie muzycznym muzeum. Każdego roku w dniu urodzin Kruszelnickiej odbywają się tutaj sesje naukowe z udziałem znanych muzykologów rodzimych i zagranicznych. Regularnie odbywają się w muzeum koncerty uczniów lwowskiej muzycznej szkoły „Młodzi muzycy – Wielkiej Salomei“.

Kruszelnicka 1

Muzeum bierze czynny udział w rozmaitych międzynarodowych festiwalach, konkursach sztuki operowej im. S. Kruszelnickiej, które odbywają się we lwowskim Akademickim Teatrze Opery i Baletu jej imienia. Pracownicy muzeum współpracują aktywnie z sekcją muzykologiczną Naukowego Towarzystwa im. Szewczenki, Towarzystwem „Proswita“, Lwowską Narodową Akademią Muzyczną im. Łysenki, katedrą sztuki teatralnej Lwowskiego Uniwersytetu Państwowego im. Franki oraz agencjami podróży i innymi zakładami naukowymi i turystycznymi na Ukrainie i za granicą.


Salomea Kruszelnicka przez całe swoje życie artystyczne występowała na scenach słynnych teatrów w wielu krajach, była partnerką znakomitych śpiewaków, współpracowała ze znanymi dyrygentami, kompozytorami. Jej sztuka należy do dziedzictwa światowej kultury muzycznej. Zawsze pamiętała o swoich tradycjach narodowych, nigdy nie traciła związku z krajem ojczystym. Dlatego tak często śpiewaczka wracała do Galicji, do Lwowa. W jednym ze swoich listów Kruszelnicka napisała: Dla mnie – z różnych powodów – zawsze pozostaje radością wracać w rodzinne strony. Przede wszystkim widzę się ze swoimi ludźmi, a także w czasie pobytu we Lwowie zawsze coś da się zrobić i dla muzyki ukraińskiej…

Kruszelnicka 4

W roku 1891 Salomea Kruszelnicka podjęła studia w konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego, którego wydziały znajdowały się w Miejskim Teatrze hr. Skarbka (teraz Lwowski Państwowy Teatr Akademicki im. Zańkowieckiej). Studiowała u profesora Walerego Wysockiego (śpiew solowy), Mieczysława Sołtysa (harmonia), Władysława Wszelaczyńskiego (fortepian). Konserwatorium śpiewaczka ukończyła z wyróżnieniem w 1893 roku. Debiutowała 15 kwietnia 1893 roku, (kilka miesięcy przed ukończenim studiów) na scenie Teatru hr. Skarbka partią Leonory w Faworycie Donizettiego. Drugą partią jaką zaśpiewała na scenie była Santuzza w Rycerskości wieśniaczej Mascagniego (30 maja 1893 roku)


Kolejny raz Teatr Lwowski gościł młodą śpiewaczkę w latach 1894-1895. Wtedy Kruszelnicka dwukrotnie przyjeżdżała na występy gościnne do Lwowa z Włoch, gdzie kontynuowała studia wokalne. Artystka uczestniczyła w dwudziestu przedstawieniach, między innymi, z wielkim powodzeniem wystąpiła w lwowskiej premierze opery Manon Lescaut Pucciniego (21 lutego1895 roku). Następnie przez długie lata na scenie tego teatru odbywały się koncerty śpiewaczki, bowiem od roku 1902, po zbudowaniu nowego teatru we Lwowie, w tym gmachu znajdowała się Filharmonia.

Kruszelnicka 3

Na scenie nowego Teatru Miejskiego we Lwowie, który nosi teraz imię artystki, Salomea Kruszelnicka występowała w kwietniu 1903 roku. Prasa lwowska pisała: Możemy stwierdzić, że śpiewaczka triumfalnie wjechała do Lwowa, z którego ona kilka lat wcześniej wypłynęła na szerokie wody kariery artystycznej. W tych latach artystka z wielkim sukcesem wystąpiła w sześciu spektaklach operowych: Manon Masseneta, Hrabina Moniuszki, Żydówka Halevyego, Trubadur Verdiego, Hugonoci Meyerbeera, Halka Moniuszki.


We Lwowie Salomea Kruszelnicka miała wielu znajomych i przyjaciół, wśród nich był także słynny pisarz Iwan Franko. W czasie przyjazdów do Lwowa śpiewaczka często odwiedzała Frankę, który mieszkał w budynku przy ulicy Ponińskiego 4 (teraz Franki 152). Taras Franko, syn pisarza wspominał: Pamiętam, jak czasem artystka śpiewała u nas w domu pod akompaniament mojej mamy. To były swoiste małe koncerty, zapomnieć o których nie sposób. Głos śpiewaczki unosił się aż na ulicę, gdzie zbierały się tłumy ludzi, którzy słuchali z taką samą przyjemnością, z jaką i my w domu.

Kruszelnicka 6

Z budynkiem Filharmonii Lwowskiej (Czajkowskiego 7), w którym w latach 1939-1961 mieściło się Konserwatorium Lwowskie, związane są ostatnie lata życia Salomei Kruszelnickiej. Od roku 1944 śpiewaczka pracowała jako profesor oraz kierownik katedry śpiewu solowego w Konserwatorium Lwowskim. Mimo poważnego wieku, Kruszelnicka występowała corocznie na koncertach z programami kameralno-wokalnymi.

Kruszelnicka 8

Ostatni koncert Kruszelnickiej w Wielkiej sali Konserwatorium (teraz sala im. Ludkiewicza) odbył się w 1949 roku. O tym koncercie pisarka lwowska Iryna Wilde wspominała: Na scenę wychodzi uśmiechnięta w srebrzystej sukni i sama biała, jak gołąbka, ona, Salomea, niezrównana kiedyś partnerka Battistiniego, Carusa, Myszugi, Titta Ruffy. Wyszła wykwintnie się ukłoniła obecnym, którzy w odpowiedzi zasypali ją żywiołowym gradem oklasków… Ani przedtem ani potem nie spotkałam więcej takiej reakcji na śpiew artysty. Mistrzowska, nieskazitelna interpretacja, moc głosu były naprawdę zadziwiającymi…


W końcu roku 1903 Salomea Kruszelnicka kupiła budynek przy ulicy Kraszewskiego 23, (teraz Kruszelnickiej). Budynek ten został zbudowany w roku 1884 i zaprojektowany przez architekta miejskiego J. Kocha. Przez długie lata w tym budynku mieszkała rodzina Kruszelnickiej; przyjeżdżając do Lwowa, artystka za każdym razem zatrzymywała się w nim.

Kruszelnicka 9

Podobnie było w roku 1939, kiedy Kruszelnicka przyjechala do krewnych na wakacje. We Lwowie zastała ją druga wojna światowa. Po wstąpieniu władz radzieckich na tereny Ukrainy Zachodniej budynek artystki został skonfiskowany. Byłej właścicielce pozostawiono tylko jedno mieszkanie na pierwszym piętrze, to w nim upłynęły ostatnie lata życia tej wielkiej artystki o światowej renomie. Salomea Kruszelnicka zmarła 16 listopada 1952 roku, pochowano ją na cmentarzu Łyczakowskim obok Szaszkiewicza i Franki.

Kruszelnicka 7

Szkoda, że nie ma u nas takich muzeów, ale mam nadzieję, że jakiś nuworysz nie wiedząc co począć z kolejnym wybudowanym pustym domem wpadnie na pomysł przeznaczenia go na izbę pamięci poświęconej słynnej śpiewaczce czy śpiewakowi, albo wyremontuje na ten cel jakąś zniszczoną kamienicę, bo na mecenat państwowy albo samorządowy trudno liczyć.

Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej muzeum:

 http://www.salomeamuseum.lviv.ua/

                                                                             Juliusz Multarzyński