Przegląd nowości

200. rocznica urodzin Bedřicha (Fryderyka) Smetany

• 

Szczegóły

Opublikowano: środa, 06, marzec 2024 09:34

W sobotę 2 marca nie tylko Czechy, ale świat muzyczny obchodził dwusetlecie urodzin Bedřicha (Fryderyka) Smetany. O 5 lat młodszy od Stanisława Moniuszki, twórca czeskiej opery narodowej i szerzej muzyki artystycznej. W latach 1856-1861 przebywał w szwedzkim Göteborgu, gdzie powstał między innymi poemat symfoniczny Jarl Hakon. 

 

Dopiero w wieku dojrzałym opanował język czeski (podobnie jak Mikolajus Konstantinas Čiurlionis mowę litewską, a Feliks Nowowiejski przyswoił sobie polszczyznę) i jeszcze swe najsłynniejsze dzieło – operę Sprzedana narzeczona – napisał w dwóch wersjach językowych: niemieckiej i czeskiej. W tej pierwszej zyskała popularność na niemieckim obszarze językowym, uchodząc niekiedy za drugą niemiecką operę narodową obok Wolnego strzelca Carla Marii von Webera (skądinąd też rozgrywającego się w Czechach).

W niemieckiej wersji została też wystawiona w nowojorskiej w Metropolitan Opera 19 lutego 1909 roku za sprawą pochodzącego z Moraw Gustava Mahlera, który nią zadyrygował, i czeskiej śpiewaczki Emmy Destinn, wykonawczyni roli Marzenki (w premierowym przedstawieniu w roli swata Kecala wystąpił polski bas Adam Didur wiadomość zawdzięczam Juliuszowi Multarzyńskiemu).  Później w angielskim przekładzie, nigdy po czesku. Sam Smetana z kolei wystawił 28 lutego 1868 roku w Pradze Halkę Moniuszki. Inne jego dzieła sceniczne to komiczne: Dwie wdowy, Tajemnica, Pocałunek i Czarcia ściana oraz narodowe opery historyczne i dramaty muzyczne: Brandenburczycy w Czechach, Dalibor i Libusza. W dwóch ostatnich przyswoił sobie język muzyczny Richarda Wagnera. Ale to Sprzedana narzeczona zyskała rangę czeskiej opery narodowej, z której szczególną popularność zyskały opracowania ludowych tańców: polki i furianta.

 

 

Smetana jest również twórcą rodzimej symfoniki za sprawą cyklu sześciu poematów Moja ojczyzna (Ma vlást), z których największą sławę zyskała Wełtawa. Od 1946 roku w maju inauguruje się nim kolejne festiwale „Praska wiosna”. Podobnie jak Beethoven utracił słuch, ale nie zaprzestał komponowania. Świadectwem tego doświadczenia jest Kwartet smyczkowy d-moll „Z mojego życia”.  W sobotę w Narodním Divadle w Pradze odbył się koncert fragmentów wszystkich jego oper, łącznie z nieukończoną Violą. Przy okazji można było poznać nową generację czeskich śpiewaków o wzorowo ustawionych głosach, a co za tym idzie wyrównanej emisji jak Aleš Briscein czyli Jenik i Marzenka w Sprzedanej narzeczonej, Adam Plachetka w roli Kaliny w Tajemnicy oraz znana także w Polsce Kateřina Kněžiková jako Anežka z Dwóch wdów. Przy tym za paradoks uznać należy, iż większość śpiewaków występujących z tej okazji było Słowakami: Slávka Zámečniková w partii Marzenki, Maria Porubčinová jako Libusza, Adriana Kučerová jako jedna z wdów, Peter Mikuláš w roli swata Kecala, Peter Kellner między innymi jako Czart, Pavol Kubaň. Wśród czterech dyrygentów, obok Roberta Jindry, kierującego Narodním Divadlem w Pradze, znalazł się jego słowacki odpowiednik Rastislav Stúr z Bratyslawy.  Po długim, trwającym prawie cztery godziny wieczorze operowym przed gmachem teatru i na placu Wacława urządzono okolicznościowe festyny. 

                                                                        Lesław Czapliński