Przegląd nowości

Mój żydowski Będzin

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 06, sierpień 2018 06:29

Nie mając należytej wiedzy o przeszłości mojego rodzinnego miasta odpowiadałem jak mogłem na szereg pytań pełnych tęsknoty, sentymentu i dawnych młodzieńczych wspomnień. Wśród nich najczęstszym było: „ Czy istnieje jeszcze Brama Cukermana?”. 

Minęły lata. Tak nazywany pasaż między Placem 3 Maja a ul. Kołłątaja nie tylko przywrócono do stanu poprzedniego, ale powołano Fundację Brama Cukermana. Wśród jej wielu wspaniałych inicjatyw znalazł się wydany ostatnio w języku polskim i angielskim obszerny „Plan miasta… Żydowski Będzin”. Na tle mapy miasta z roku 1916 naniesiono dziesiątki precyzyjnych objaśnień i adresów, przywołujących z niepamięci miejsca, wydarzenia oraz nazwiska ocalałe dzięki benedyktyńskim zabiegom Andrzeja Ciepiała, który to wszystko opracował.

Oto niektóre z nich: Rybny Rynek (tu w roku 1807 rabin – cudotwórca Jakub Natan odprawił nabożeństwo na cześć Księstwa Warszawskiego), Potockiego 3 (kinoteatr Nowości, stąd wystartował do kariery późniejszy francuski reżyser filmowy Aleksander Ryder), Kościuszki 32 (tu mieszkała i ukrywała się Alicja Potok, której wspomnienia wydał w  roku 2016 Adam Szydłowski), Kołłątaja 37 (pracownia artysty malarza i grafika Samuela Cyglera), Kołłątaja 34 (dom rodzinny piekarzy Lustigerów, z których wywodzi się Jean-Marie, kardynał Paryża),  Małachowskiego 10 (tu mieszkała rodzina znanego na Broadwayu aktora i reżysera Jerry’ego Zaksa), Małachowskiego 16 (adres Arieha Ben-Tova, przewodniczącego Światowego Związku Żydów Zagłębia), Sączewskiego 11 (dom Iceka Wolfa, kupca, działacza syjonistycznego, ojca Stanisława Wygodzkiego), Sączewskiego 23 (przedwojenna rezydencja fabrykanta i filantropa Szymona Fürstenberga), Modrzejewska 13 (adres Dory Diamant, ostatniej towarzyszki życia Franza Kafki), Czeladzka 14 (istniał tu browar Gambrinus), Gzichowska 15 (Muzeum Zagłębia w pałacu Mieroszewskich – posiada m.in. cenne judaika),  Kamionka – tereny byłego getta.

Spoglądając na wzruszającą postawę dzisiejszych mieszkańców Będzina wobec pamięci, tradycji i przeszłości nieistniejącej już w Zagłębiu społeczności żydowskiej, chciałoby się zapytać, dlaczego zamiast umacniać te postawy, eksponuje się tu i ówdzie antysemityzm, uprzedzenia i nieprzyjazne zachowania, na szczęście marginalne.

                                                                              Sławomir Pietras

• « poprz.
• nast. »