Przegląd nowości

O skutecznym rad sposobie

Opublikowano: poniedziałek, 03, październik 2016 17:35

Lecą liście z drzewa, słońce jeszcze ciepło przyświeca, ludzie pytają o nowy sezon w teatrach, a tam zanosi się na odgrzewanie starych kotletów. Robią to z biedy – mówię o scenach muzycznych i operowych – bo ciągle okrawanych dotacji po prostu nie starcza na nowe produkcje. Idą więc w ruch zleżałe Barony cygańskie, Carmeny, Traviaty, Nabucca, Butterfly i Zemsty nietoperza.

Dla tych, którym zostało trochę pieniędzy po opłaceniu pracowników i kosztów utrzymania siedziby, jest szansa błysnąć koncepcją nowego planu repertuarowego. W Łodzi będzie to Eugeniusz Oniegin, czwarta za mojej krótkiej pamięci realizacja tego spektaklu. W Poznaniu Makbet Verdiego, zaledwie kilka lat po poprzedniej premierze. Ale podobnie było z dopiero co granym Borysem Godunowem, Halką, czy Parsifalem. Zamożny to teatr, skoro go stać na kosztowne realizacje w kółko tego samego.

Innym problemem jest ilość granych spektakli w każdym sezonie. Wszędzie na świecie, a u nas jeszcze za nieboszczki Polski Ludowej grało się każdego roku około 270 przedstawień na jednej scenie. Był to tzw. wskaźnik dyrektywny. Można było go przekroczyć, ale - nie daj Boże - nie wykonać.

Teraz przy tych samych kosztach stałych (płace, czynsze, ogrzewanie, energia elektryczna, opłaty licencyjne itd.) ilość spektakli waha się od kilkudziesięciu, do nieco ponad stu, wliczając w to sceny kameralne, najprzedziwniejsze koncerty i uciechy często z operą nie mające nic wspólnego.

Wystawianie oper, operetek i baletów z prawdziwego zdarzenia zawsze pozostaje deficytowe, bez względu na szerokość geograficzną i wyśrubowane ceny biletów. Trzeba więc do każdego z granych spektakli dopłacać z dotacji. Z przyczyn ekonomicznych więc gra się   w naszych teatrach coraz mniej, preferując cytowane wyżej samograje.

Czekam na moment, kiedy za niewielką opłatą przyjdzie opowiadać publiczności treść tych arcydzieł. Uposażonych gołymi pensjami artystów pozostawimy w domach. Niech czekają na godziwe dotacje, bo na sponsorów nie ma co liczyć. Jeśli chodzi o mnie, mogę te opowiadania czynić przy świecach, co zaoszczędzi elektryczności i będzie bardziej nastrojowo.


Gdyby mnie kto o  radę pytał – choć nikt tego nie czyni – to odradzałbym wdawać się w tzw. koprodukcje z teatrami zagranicznymi. W naszej rzeczywistości ekonomicznej pozostajemy przedmiotem cenowego drenażu w produkcji środków inscenizacyjnych, nie mając wpływu na kształt koprodukowanego dzieła i jego obsadę. Musimy przyjmować drogo opłacanych obcych artystów, a mało kto chce w drodze rewanżu angażować naszych.

U progu nowego sezonu należy przestrzec przed kuriozalnymi, często bezmyślnie przedrukowywanymi w e-teatrze zachętach do bywania na spektaklach, płodzonych przez - delikatnie mówiąc - domorosłych grafomanów, wychwalających przy okazji geniusz dyrektorski swych chlebodawców, choć ich koncepty artystyczne, to jakby martwa krowa ruszyła ogonem, co widać bez przecierania oczu.

Minęły czasy gdy w teatrach operowych funkcjonowali kierownicy literaccy z prawdziwego zdarzenia: w Łodzi Stanisław Dyzbardis, w Bytomiu Tadeusz Kijonka, we Wrocławiu Wojciech Dzieduszycki, w Warszawie Paweł Chynowski, a w Poznaniu Katarzyna Liszkowska.

Czy to wszystko, co stanowi poważne problemy codzienności polskiego życia operowego? Ależ skąd , jest tego o wiele więcej. Skoro opadające liście i dogorywające słońce niechybnie zwiastuje jesień, ruszę w drogę aby zobaczyć, jak sobie poczynają nowe dyrekcje w Gdańsku (Warcisław Kunc) i we Wrocławiu (Marcin Nałęcz-Niesiołowski). Wstąpię również do Sanoka na Festiwal Didurowski, aby poprowadzić wieczór poświęcony pamięci Bogusława Kaczyńskiego i pójść do lasu na rydze z panią Ewą Wójtowicz, właścicielką dworku w Woli Sękowej.

Towarzyszyć mi będą refleksje wzięte z tytułu XVIII-wiecznego traktatu Stanisława Konarskiego O skutecznym rad sposobie. Nie powinienem zapominać o pesymizmie zawartym w dziele O bezskuteczności rad , jaki w czasach upadającej Polski pomieścił adwersarz Konarskiego, warchoł i hulaka Stanisław Herakliusz Lubomirski. Ich kontrowersje dotyczyły wszakże krytyki ówczesnego sejmu. Ale czy ten obecny nie mógłby dogłębnie i rzetelnie zająć się sprawami polskiej kultury? Ogłoszenie w ostatniej chwili roku Feliksa  Nowowiejskiego  to o wiele, o wiele za mało!

                                                                                               Sławomir Pietras