Przegląd nowości
Concorso reanimator – rywalizacja wznowiona
- Szczegóły
- Opublikowano: sobota, 13, kwiecień 2019 14:25
IV Międzynarodowy Konkurs Wokalistyki Operowej
im. Adama Didura 1-7 kwietnia 2019
Siedem lat musiało minąć, nim Polska doczekała się kontynuacji jednego z nielicznych na świecie konkursów operowych. Bytomsko-katowicki Konkurs nosi imię największego polskiego basa Adama Didura podziwianego przez długie lata przez melomanów w największych teatrach operowych świata. Jakąż to dumą wypełniło serca miłośników opery powołanie w Bytomiu w 2004 roku w miejsce istniejącego od 1979 roku Ogólnopolskiego Konkursu Operowego jego imienia międzynarodowej wersji Konkursu, umożliwiającego młodym artystom zmierzyć swe siły z kolegami innych krajów o bogatych tradycjach operowych. Przeszkody natury formalnej stanęły niestety na przeszkodzie dotrzymania cyklicznej kontynuacji Konkursu na podobieństwo olimpiad co cztery lata.
Kierownictwo Konkursu zapewniało turniejowi w poprzednich edycjach jury złożone z wybitnych śpiewaków-pedagogów, dyrygentów, kompozytorów i krytyków muzycznych o międzynarodowej renomie z Austrii, Holandii, Niemiec, Portugalii, Ukrainy, Włoch (ze Stefanią Toczyską i Wiesławem Ochmanem na jego czele) oceniających kandydatów do laurów.
Regulamin zakładał udział 60 uczestników w wieku do 32 lat, którzy musieli przygotować osiem arii wybranych z zaproponowanego przez organizatorów repertuaru, przy czym w III etapie dwie arie należało wykonać z orkiestrą (wcześniej artystom zapewniano towarzyszenie fortepianu), a trzecią w kostiumie i grą sceniczną. W sumie zadanie to niełatwe zważywszy, że występy musiały uwzględniać muzykę różnych epok stylistycznych łącznie z twórczością współczesną i jedną pozycję z polskiej twórczości operowej (wszystko w języku oryginalnym!).
W tegorocznym Konkursie ograniczono liczbę jurorów do siedmiu, zadbano jednak o to, by znaleźli się w nim artyści cieszący się zasłużoną sławą – z Izabelą Kłosińską, Małgorzatą Walewską, Andrzejem Dobberem, Feliksem Widerą i Przewodniczącym Jury Wiesławem Ochmanem na czele. Sekretarzem Jury była Karolina Widera. Do udziału w Konkursie zgłosiło się ponad dziewięćdziesięciu kandydatów.
Spośród nich do I etapu, który odbył się 1. i 2. kwietnia, dopuszczono siedemdziesięciu trzech. Uczestnicy reprezentowali obok Polski, Australię, Białoruś, Brazylię, Chiny, Chorwację, Izrael, Liban, Litwę, Republikę Czeską, Rosję, Stany Zjednoczone Ameryki i Ukrainę. Zgodnie z tradycją I etap rozegrano w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Do II etapu, 3. i 4. kwietnia, na scenie Teatru Operowego w Bytomiu Jury zakwalifikowało trzydziestu sześciu kandydatów; powiększono liczbę uczestników II etapu o sześć osób ze względu na dzielące je od regulaminowej trzydziestki minimalne różnice punktowe.
Do III etapu, 6. kwietnia (5. kwietnia przeznaczony był na próby finalistów z orkiestrą) przystąpiło jedenastu konkurentów; z występu w finale zmuszona była zrezygnować z powodu niedyspozycji Ewa Tracz. Finał dostarczył widzom i słuchaczom, którzy 6. kwietnia zapełnili widownię Opery Śląskiej, wiele pozytywnych wrażeń.
I to zarówno w sesji porannej (występ z orkiestrą; w dwóch pierwszych etapach kandydaci występowali z towarzyszeniem fortepianu), jak i wieczorem (wykonanie arii w kostiumie, z grą sceniczną). Orkiestra kierowana przemiennie przez trzech dyrygentów Francka Chastrusse Colombiera, Tadeusza Kozłowskiego i Macieja Tomasiewicza stanęła na wysokości zadania, co oczywiście wielce sprzyjało prezentacji wybranych przez solistów arii. Reagowano żywiołowo, z widowni raz za razem padały okrzyki „brawo”. Publiczność doceniała umiejętności młodych artystów. Nie inaczej było dzień później w gali koncertowej, w której popisywali się świeżo upieczeni laureaci nagród regulaminowych i specjalnych IV Międzynarodowego Konkursu Wokalistyki Operowej im. Adama Didura.
I Nagroda
Matheus Pompeu (Brazylia)
II Nagroda - nagrody nie przyznano
III Nagroda - ex aequo
Marcelina Beucher (Polska)
Szymon Mechliński (Polska)
Aleksandra Rybakova (Rosja)
Wyróżnienia
Bożena Bujnicka (Polska)
Sergey Kaydalov (Rosja)
Hanna Okońska (Polska)
Nagroda dla najlepszego akompaniatora
Mirella Malorny-Konopka (Polska)
Nagroda dyrektora Instytutu Muzyki i Tańca
Maxymiliana Bylickiego
za najlepiej wykonaną arię polskiego kompozytora
Viktor Yankovskyi (Ukraina)
Nagroda Prezydenta Miasta Bytom – Mariusza Wołosza
dla ulubieńca publiczności
Marcelina Beucher (Polska)
Nagroda Prezydenta Miasta Katowice – Marcina Krupy
dla najlepszego polskiego uczestnika Konkursu
Szymon Mechliński (Polska)
Nagroda Prezydenta Rady Głównej BCC
Andrzeja Kubasiewicza
dla najlepszego basa Konkursu
Arkadiusz Jakus (Polska)
Nagroda dyrektora Teatru Wielkiego – Opery Narodowej,
pełnomocnika ds. organizacji obchodów 200. rocznicy urodzin Stanisława Moniuszki
– Waldemara Dąbrowskiego Zaproszenie do udziału w uroczystym, plenerowym koncercie,
który odbędzie się w dniu urodzin Kompozytora 5 maja 2019 roku
– za najlepiej wykonaną arię Stanisława Moniuszki
Szymon Mechliński (Polska)
Nagroda sekretarza generalnego i dyrektora artystycznego
Musikverein w Grazu – Michaela Nemetha.
Zaproszenie do udziału w specjalnym programie dla najbardziej utalentowanych
młodych śpiewaków w sezonie artystycznym 2020/21 w Musikverein w Grazu
Hanna Okońska (Polska)
Nagroda dyrektor Teatru Wielkiego w Poznaniu Renaty Borowskiej-Juszczyńskiej. Zaproszenie do udziału w spektaklu operowym w sezonie artystycznym 2019/20 dla laureata I miejsca Konkursu Matheus Pompeu (Brazylia)
Nagroda dyrektor Warszawskiej Opery Kameralnej
Alicji Węgorzewskiej-Whiskerd.
Zaproszenie do udziału w spektaklu operowym w sezonie artystycznym 2019/20
Paweł Trojak (Polska)
Nagroda dyrektora Teatru Wielkiego w Łodzi – Krzysztofa Marciniaka
Zaproszenie do udziału w spektaklu Stanisława Moniuszki w sezonie artystycznym 2019/20
Szymon Mechliński (Polska)
Nagroda prezesa zarządu Polsko-Ukraińskiej Fundacji
im. Ignacego Jana Paderewskiego - Adama Bali.
Zaproszenie do udziału w koncercie Międzynarodowego Festiwalu
„Odkrywamy Paderewskiego” w Filharmonii Narodowej we Lwowie w 2019 roku
Szymon Mechliński (Polska)
Nagroda specjalna redaktor naczelnej
magazynu PRESTO – Kingi A. Wojciechowskiej
Szymon Mechliński (Polska)
Bożena Bujnicka (Polska)
Na wniosek Jury przyznano dodatkowo nagrody pozaregulaminowe
Nagroda Prezydenta Miasta Zawiercie
na wniosek Przewodniczącego Jury Wiesława Ochmana.
Zaproszenie do udziału w Festiwalu w Zawierciu w październiku 2019
Elwira Janasik (Polska)
Patryk Wyborski (Polska)
Nagroda Dyrektora Generalnego Lwowskiej Opery Narodowej
Wasyla Wowkuna
Zaproszenie do udziału w spektaklu „Traviata” w sezonie artystycznym 2019/2020
Marcelina Beucher (Polska)
Nagroda dyrektora castingu Teatru Wielkiego – Opery Narodowej
Izabeli Kłosińskiej.
Zaproszenie do udziału w spektaklu „Halka (Wileńska)” w sezonie artystycznym 2019/20
Szymon Mechliński (Polska)
Koncertami laureatów 7. kwietnia w Teatrze Operowym w Bytomiu i 9. kwietnia (powtórzenie w Teatrze Dramatycznym im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach) złożono hołd Stanisławowi Moniuszce w 200. rocznicę urodzin (ur. 5. maja 1919).
Na program koncertu złożyły się więc arie Halki (A. Rybakova), Jontka (M. Pompeu), Janusza (V. Yankovskyi) z opery Halka, Jadwigi (E. Janasik), Skołuby (A. Jakus), Cześnika (P. Wyborski) z opery Straszny dwór i Zuzi (B. Bujnicka) z opery Verbum nobile.
Uzupełniły je Pieśń Roksany z opery Król Roger Karola Szymanowskiego (M. Beucher), aria Papagena z opery Czarodziejski flet Wolfganga Amadeusa Mozarta (P. Trojak), aria Julii z opery Romeo i Julia Charles’a Gounoda (H. Okońska) oraz Rudolfa z opery Cyganeria Giacomo Pucciniego (M. Pompeu na bis), a Orkiestra Opery Śląskiej pod dyrekcją T. Kozłowskiego zainaugurowała wieczór Marszem z IV aktu opery Romeo i Julia Ch. Gounoda. Koncert został w pełni zaaprobowany przez zapełniającą widownię publiczność. Przebieg IV Międzynarodowego Konkursu Wokalistyki Operowej im. Adama Didura należy rozpatrywać w kategoriach sukcesu.
Jego organizacja po kilku latach przerwy przysparzała dyrekcji Opery Śląskiej niewątpliwie sporo trudności. Doszło do niego niemal w przededniu generalnego remontu Teatru, konieczna była maksymalna mobilizacja kierownictwa i całego zespołu Teatru. Nie obyło się bez powołania nowego zespołu ludzi, którzy zadbaliby o zachowanie tradycji, w której Konkurs dzięki swemu poziomowi, poświadczonemu sukcesami jego laureatów w innych liczących się konkursach (m. in. Belvedere, Operalia) i występach w teatrach operowych w kraju i zagranicą, zdobył ważną pozycję jako wydarzenie artystyczne o światowym zasięgu.
Konkursowi zapewniono patronat Prezydenta R.P., Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezydentów Miast Bytomia i Katowic, sponsorów i opiekę medialną łącznie z transmisją w Internecie. Potwierdzeniem zdobytego prestiżu Konkursu Adama Didura zdaje się być duża ilość zgłoszeń do tegorocznej jego edycji. Z zakwalifikowanych do Konkursu śpiewaków niemal wszyscy mogli poszczycić się nagrodami zdobytymi na krajowych i międzynarodowych konkursach wokalnych.
Przysłuchując się uważnie ich śpiewowi, można było stwierdzić, że poza kilkoma zaledwie osobami wszyscy posiadają umiejętności wokalne predestynujące ich do występowania na scenie operowej, jeśli nie od razu w tych najsłynniejszych teatrach operowych. Otwarta pozostaje oczywiście kwestia, czy wszyscy oni są w stanie udźwignąć ciężar całej opery, gdzie liczy się dodatkowo dobra kondycja psychiczna i fizyczna.
Z zachowania na estradzie (I etap) i scenie (II i III etap) można wyciągnąć wniosek, że obok przygotowania wokalnego uczestnicy Konkursu w większości przypadków opanowali umiejętności gestykulacji i stosownego do wyrażanych treści poruszania się. W występach I, II i pierwszej części III etapu, gdzie arie prezentowano w sposób koncertowy, korzystali z niej czasem nadmiernie. W tym przypadku dyskretne gesty lepiej służyły przekazowi. Regulaminowy wymóg śpiewania arii W.A. Mozarta dla niektórych był dość kłopotliwy (koloratury!), bliższa była im literatura romantyczna.
Wprowadzenie przez młodych artystów do swego repertuaru pozycji kompozytorów narodowych i z muzyki XX wieku (Britten, Szymanowski, Strawiński, Bernstein i in.) to bez wątpienia pozytywny przejaw ich zainteresowań. Zauważalna była pewna dysproporcja między umiejętnościami kandydatów liczących poniżej 25 lat i pozostałymi, którzy najczęściej mają za sobą kilka lat występów w teatrach i na estradzie koncertowej.
Przekonują uwagi jurorów o potrzebie kategoryzacji na młodszych i tych, którzy bliżsi są górnej granicy dopuszczalności. Wydaje się też, że należałoby powrócić do uwzględnienia w punktacji i puli nagród podziału głosów na żeńskie i męskie. Rozpatrywanie zalet i braków pojedynczych wokalistów wykracza oczywiście poza zakres felietonu, którego zadaniem jest zorientowanie Czytelników w całokształcie tego wspaniałego festiwalu sztuki operowej.
Sprzyjała mu w każdym razie doskonała organizacja Konkursu, wybór kompetentnych i życzliwych osób – w tym opiekunów uczestników i jurorów – zajmujących się jego przebiegiem. Skorzystano z okazji, by w dwóch wystawach planszowych zaprezentować 40. letnią historię Konkursu (I Ogólnopolski odbył się w 1979 roku) oraz drogę życiową zjawiskowej śpiewaczki polskiej Marcelli Sembrich-Kochańskiej (przygotowana przez Juliusza Multarzyńskiego), która przez wiele lat święciła triumfy na scenie nowojorskiej Metropolitan Opera. Podobnie jak Adam Didur, z którym Marcella Sembrich-Kochańska niejednokrotnie w słynnym teatrze występowała.
Rafał Karol Bula