Przegląd nowości

Powrót Sembrich do Aleksandrowa Kujawskiego

Opublikowano: piątek, 31, sierpień 2018 21:04

Zarząd Filharmonii Warszawskiej po otwarciu 5 listopada 1901 roku ogłosił dziesięć wielkich koncertów symfonicznych „Orkiestry Filharmonijnej” pod dyrekcją Emila Młynarskiego w dniach od 8 listopada 1901 do 21 marca 1902 roku.

 

Aleksandrow Kujawski 7

 

Zapowiedziane były w nich największe ówczesne sławy: Józef Hofmann i Leopold Auer, Salomea Kruszelnicka, Eugène Ysaÿe, Aleksander Bandrowski, Pablo Sarasate, Władysław Floryański, Adam Didur i Aleksander Michałowski. Marcella Sembrich-Kochańska miała wystąpić 20 grudnia 1901 roku, ale w grudniu zmarł jej młodszy syn i nie przyjechała na ten koncert.


Po długich petraktacjach pomiędzy Wilhelmem Stenglem działającym w imieniu małżonki, Marcelli Sembrich-Kochańskiej, a Aleksandrem Rajchmanem – dyrektorem zarządzającym Filharmonii Warszawskiej ustalono, że artystka wystąpi w dwu koncertach: symfonicznym w piątek, 27 października 1905, i nadzwyczajnym, w niedzielę, 29 października 1905 roku za 10000 marek. 

 

 Sembrich,koncert 822-1

 

Dyrygować miał Zygmunt Noskowski, a w pieśniach przy fortepianie towarzyszyć śpiewaczce miał Jakub Hirszfeld. 25 października Sembrich razem z przyjaciółką Kitty Wetmore – Amerykanką zamieszkałą w Paryżu, swą damą do towarzystwa i z garderobianą Friedą Mielke oraz służącym, wyruszyła z Paryża do Warszawy. Dotarli do Aleksandrowa na granicy niemiecko-rosyjskiej. Straż grzecznie lecz stanowczo odmówiła przepuszczenia ich dalej. Sembrich z trudem hamowała złość.


Miała w ręku ponaglające telegramy i kolejowe potwierdzenia. Wymogła na Rosjanach zgodę. Istotnie, po godzinie przybył na stację pociąg regularnie kursujący między Berlinem a Warszawą. Byli w nim jedynymi podróżnymi. Pociąg wlókł się powoli przez trzy kwadranse, i na małej stacyjce zatrzymał się.

 

Sembrich,koncert 822-11

 

Przyszedł rosyjski konduktor mówiąc, że to już koniec podróży, i radził wracać do granicy. Służący zatelegrafował do Aleksandrowa. Po długim oczekiwaniu przyjechały po nich trzy powoziki; w dwóch ulokowano bagaże, trzeci zajęło towarzystwo śpiewaczki. O północy byli w miasteczku i nazajutrz wrócili do Paryża. Niezrażony tym wydarzeniem Aleksander Rajchman doprowadził jednak do występu Marcelli Sembrich-Kochańskiej na estradzie Filharmonii Warszawskiej. Wielkim koncertem w dniu 30 kwietnia 1909 roku dyrygował Grzegorz Fitelberg.


Bogaty program obejmował trzy części symfonii Z Nowego Świata Dworzaka, prawykonanie poematu symfonicznego Lilla Weneda Henryka Opieńskiego i Uwerturę Lalo. Sembrich wykonała arie z oper Mozarta, tę ulubioną, Zuzanny o „momencie, który oto nadszedł” z Wesela Figara i Zerliny z Don Giovanniego, oraz Verdiego arię Elwiry z Ernaniego.

 

Sembrich,koncert 822-25

 

W pieśniach Bizeta, Faurégo, Paderewskiego i Viardot/Chopina towarzyszył jej przy fortepianie Frank La Forge. Na bis, po dawnemu, zaśpiewała Życzenie Chopina z własnym akompaniamentem. Recenzje były powściągliwe. Przeważały wspomnienia dawnych triumfów. Aleksander Poliński stan faktyczny przedstawił nie bez elegancji: „sam głos niewiele ucierpiał. Ot, po prostu struny głosowe mniejszą dziś posiadają sprężystość, a stąd i pewność intonacyjną, zwłaszcza w dolnej części skali – ale głos dźwięczy po dawnemu dukatowem złotem, a górne tony (brała dwukrotnie górne „d”) olśniewają czystością i siłą”. 

 

 Sembrich,koncert 822-56

 

Organizatorzy tegorocznego XII Aleksandrowskiego Międzynarodowego Festiwalu „Dwóch Cesarzy” postanowili przypomnieć epizod związany z pobytem Marcelli Sembrich-Kochańskiej w Aleksandrowie Kujawskim. Przygotowali z okazji 100. lecia odzyskania niepodległości i 160. rocznicy urodzin śpiewaczki Koncert Galowy „Polskie Brzmienie” w hołdzie Artystce. W koncercie wystąpili Katarzyna Rzymska Diallo – sopran, Mariusz Monczak – skrzypce oraz Orkiestra Filharmonii Kameralnej  im. Witolda Lutosławskiego w Łomży pod batutą Jana Miłosza Zarzyckiego.


Program konceru składał się z utworów polskich kompozytorów m.in. Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki, Henryka Wieniawskiego, Jana Ignacego Paderewskiego. Koncert odbył się w wypełnionym melomanami kościele pw. NMP Wspomożenia Wiernych. W programie oczywiście nie zabrakło pieśni Chopina Życzenie, którą Sembrich od 1880 roku nieprzerwanie na wszystkich swych koncertach wykonywała po polsku przy własnym akompaniamencie fortepianowym.

 

 Sembrich,koncert 822-28

 

Jak to było możliwe włączała też ją do występów operowych (np. do sceny „lekcji śpiewu” w II akcie Cyrulika sewilskiego Rossiniego) traktując jako symbol polskości narodu, którego państwa nie ma na mapie. Dyrygent Jan Miłosz Zarzycki z dużym wyczuciem prowadził orkiestrę, której współbrzmienie z solistami –  śpiewaczką i skrzypkiem należy uznać za wzorowe. Dla mnie największym jednak zaskoczeniem było prowadzenie koncertu przez Lilianę Komorowską, polską aktorkę przybyłą na tę okazję z Montrealu.


Rzadko się zdarza, aby prowadzenie koncertu muzyki poważnej było tak emocjonalne i kompetentne. Brawo! Najczęściej bywa tak, że prowadzący takie koncerty nie bardzo wiedzą o czym mówią. Wiele słów zostało poświęconych wzajemnej przyjaźni Sembrich i Paderewskiego. Spotkali się po raz pierwszy jako początkujący artyści na koncertach w Warszawie wiosną 1880 roku.

 

Sembrich,koncert 822-51

 

Później Sembrich zaśpiewała partię Ulany w premierze nowojorskiej I. J. Paderewskiego Manru w 1902 roku. Jest to jedyna polska opera wystawiona w Metropolitan Opera. Po wybuchu I Wojny Światowej 12 grudnia 1914 roku natychmiast założyła Sembrich The American Polish Relief Committee (Polsko-Amerykański Komitet Pomocy). Wydała oświadczenie dla prasy o utworzeniu Komitetu, z podaniem banków, do których można było wpłacać pieniądze na ten cel. Sama przeznaczyła m.in. swoją biżuterię. Od razu do Komitetu wstąpili przyjaciele Sembrich, amerykańscy melomani Paulina i Eduard de Coppet z córką Juliette.


Dołączył śpiewak Adam Didur, potem pianista Józef Hofmann i Zygmunt Stojowski. Kiedy w kwietniu 1915 przypłynął do Ameryki I. J. Paderewski ich wspólnym staraniem powstał Committee for Polish Relief w Buffalo, gdzie Sembrich 6 czerwca wystąpiła z koncertem na jego rzecz, a Paderewski wygłosił apel do rodaków.

 

Sembrich,koncert 822-66

 

W styczniu 1921 roku, po dwu latach działalności politycznej, były premier pierwszego rządu Drugiej Rzeczypospolitej roku przyjechał ponownie do USA. Pod patronatem Herberta Hoovera (przyszłego prezydenta USA) w marcu urządzono w Hotelu Astor bankiet na cześć Paderewskiego, a Sembrich wygłosiła oficjalne przemówienie. W 1924 roku Marcella Sembrich-Kochańska otrzymała za swoją działalność patriotyczną order Polonia Restituta.

 

Sembrich,koncert 822-73

 

Na 75. urodziny śpiewaczki w 1933 roku nadszedł do Bolton Landing, gdzie mieszkała, list: „Najserdeczniejsze życzenia i pozdrowienia dla największej i najszlachetniejszej artystki i przyjaciółki od Paderewskiego”. Należą się wielkie brawa dla organizatorów XII Aleksandrowskiego Międzynarodowego Festiwalu „Dwóch Cesarzy”, a w szególności dla dyrektora artystycznego Festiwalu Mariusza Monczaka i Anety Thiede – naczelnika Wydziału Promocji i Kultury w Aleksandrowie Kujawskim za upamiętnienie nie tylko wielkiej artystki i patriotki Marcelli Sembrich-Kochańskiej, ale jednej z najwybitniejszych Polek z przełomu XIX i XX wieku.

                                                                             Juliusz Multarzyński