Przegląd nowości

Wieczór Strawińskiego na wodzie w Toronto

Opublikowano: sobota, 21, kwiecień 2018 10:44

 

Canadian Opera Company w Toronto jest największym i najbardziej prestiżowym zespołem operowym Kanady. Założony w 1950 roku, początkowo funkcjonował na zasadach Festiwalu. Wkrótce Canadian Opera Company przekształciła się w wiodący zespól operowy w Kanadzie. Od 2006 roku dysponuje własnym budynkiem operowym The Four Season Centre For the Performing Arts o doskonałej akustyce i widowni mającej 2000 miejsc. 

Toronto,Strawinski 1

Operuje budżetem 36 milionów dolarów. W ciągu sezonu operowego wystawia 6 nowych produkcji, które ogląda ponad 135 000 widzów. W sezonie 2017/2018 zaplanowano premierę Wieczoru Strawińskiego w reżyserii Roberta Lepage’a, niezwykle utalentowanego artysty z prowincji Quebec. Inscenizacja zatytułowana Słowik i inne baśnie (The Nightingale and Other Short Fables) jest koprodukcją pomiędzy Canadian Opera Company oraz Festiwalem d’Aix-en-Provence i Opera National de Lyon. Głównym elementem wieczoru są dwie krótkie opery: Lis (Le Renard) oraz Słowik (Le Rossignol). Dodatkowo spektakl wypełniły inscenizowane pieśni Strawińskiego skomponowane w latach 1911-1914.

Toronto,Strawinski 2

Mała forma operowa Lis (Le Renard) została napisana w 1916 roku na zamówienie Księżnej Edmond de Ploignac, z myślą, aby można ją było wystawiać w salonie. Libretto nawiązuje do ludowej baśni rosyjskiej autorstwa Aleksandra Afanasyeva. Według tej opowieści Lis próbuje złapać Koguta, którego życie ratują Kot i Baran. Premiera odbyła się w paryskiej operze w 1922 roku w składance wystawianej przez Les Ballet Russes. Opera Słowik napisana została do libretta kompozytora i Stepana Mitussova według baśni Hansa Christiana Andersena. Cesarz chiński zachwycony jest śpiewem Słowika i mianuje go nadwornym śpiewakiem. Posłowie cesarza japońskiego przynoszą w darze mechanicznego ptaka i Słowik musi opuścić komnaty cesarskie.


Zjawia się powtórnie po latach, kiedy cesarzowi zagraża Śmierć. Ta urzeczona niebiańskim wręcz głosem ptaka, oddaje cesarzowi zabraną koronę i berło, zaś Słowik obiecuje uratowanemu Cesarzowi śpiewać każdej nocy. Igor Strawiński zaczął pracę nad tą krótką, 45 minutową operą, w 1908 roku, ale ukończył ją dopiero cztery lata później. W międzyczasie skomponował balety: Święto wiosnyOgnisty ptak Pietruszkę. Te utwory, przeznaczone dla zespołu Les Ballet Russes, mają niezwykle nowatorski charakter, natomiast opera Słowik tkwi nadal w późno romantycznym stylu, z elementami impresjonizmu muzycznego.

Toronto,Strawinski 3

Premiera opery odbyła się 26 maja 1914 roku w operze paryskiej w reżyserii Sergiusza Diagileva. Umieścił on śpiewaków w kanale orkiestrowym, a role na scenie powierzył tancerzom. W wersji koncertowej wykonywana jest często jako poemat symfoniczny Le chant de Rossignol.

Toronto,Strawinski 4

Reżyserią torontońskiego Wieczoru Strawińskiego kierował awangardowy artysta Robert Lepage. Wcześniej zajmował się filmem i aktorstwem. W 1993 roku zadebiutował jako reżyser operowy w Canadian Opera Company przygotowując inscenizację operowej składanki: Zamek Sinobrodego Beli Bartoka oraz Erwartung Arnolda Schoenberga. Ta niecodzienna inscenizacja obiegła wiele scen świata. W 1994 roku Lepage utworzył teatralne laboratorium nazwane ExMachina. Jest to wielodyscyplinarny zespół, złożony z artystów, akrobatów, plastyków, pisarzy, lalkarzy, filmowców i projektantów komputerowych. Wspólnie z tym zespołem Lepage pracuje nad operowymi projektami, czasami przez kilka lat, aby potem w ciągu niewielu tygodni prób przenieść gotową koncepcję na deski sceny operowej. Według filozofii Lepage’a historycznie opera była zawsze złożoną formą artystyczną łączącą wiele dziedzin wizualnych i muzycznych. Dlatego współczesny teatr operowy powinien odzwierciedlać najnowsze zdobycze technologiczne.


W reżyserii Słowika i innych baśniw Toronto Lepage nawiązał do wielowiekowej tradycji teatru cienia, wietnamskiego teatru lalek na wodzie oraz japońskiego bunraku. W kanale orkiestrowym umieszczono sztuczny basen wypełniony 67 000 litrami wody, tworząc tajemnicze, orientalne jezioro. Dyrygenta i muzyków przeniesiono na scenę. Nad nimi zawieszono ekran przeznaczony dla teatru cieni.

Toronto,Strawinski 5

Po bokach sceny wybudowano dwie symetrycznie platformy dla solistów i akrobatów. Wieczór rozpoczęły inscenizowane pieśni Strawińskiego napisane w latach 1911-1914. Do ich ilustracji reżyser użył zapomnianego już dawno teatru cieni. Zwinne ręce artystów-akrobatów ustawionych na poboczu w silnym strumieniu reflektora tworzyły magicznie sylwetki postaci lub zwierząt, ilustrując wykonywane pieśni. W operze Lis (Le Renard) cztery zwierzęce postacie: Lis, Kogut, Baran i Kot pojawiały się jako cienie tworzone przez grupę akrobatów ukrytych za ekranem. Inspiracją był tu teatr burleski. Partie solowe wykonane były przez dwóch tenorów (Miles Mykkanen i Owen McCausland) oraz dwóch barytonów (Bruno Roy i Oleg Tsibulko).

Toronto,Strawinski 6 

W inscenizacji opery Słowik Lepage nawiązał do wietnamskiej tradycji teatru lalkowego na wodzie. Niezwykle efektownie oświetloną taflę wodną kanału orkiestrowego przemierzały wodne bawoły i żaby. Pływały po niej łodzie rybackie i baraszkowały małe smoki. Cała ta menażeria była operowana przez ukrytych w wodzie nurków. Soliści ubrani byli w nieprzemakalne lateksowe kombinezony, na które nakładano kostiumy teatralne wykonane ze specjalnego jedwabiu produkowanego w Singapurze, o malej chłonności wody. Artyści zanurzeni po pas w wodzie śpiewali i jednoczenie operowali lalkami autorstwa Michaela Curry, amerykańskiego specjalisty od kukiełek. Niezwykle bogate i wykonane z drobiazgową dokładnością kostiumy dla 75 lalek, solistów i chóru zostały zaprojektowane przez Marę Guttler.


Autorem scenografii był Carl Fillion, stały współpracownik Lepage’a. Chór umieszczono na proscenium przed orkiestrą i każdy chórzysta operował własną lalką. Sceneria przypominała magię rodem z Disneylandu, zwłaszcza, gdy z platformy na wodzie wynurzyła się ogromna Śmierć z długimi kościstymi rękoma operowanymi przez kilku płetwonurków. Niezwykle delikatną partie sopranową Słowika z brawurową precyzją wykonała kanadyjska sopranistka Jane Archibald, zaś rolę Cesarza po mistrzowsku zaśpiewał rosyjski bas Oleg Tsibulko.

Toronto,Strawinski 7

Nad stroną muzyczną czuwał dyrektor muzyczny kanadyjskiego zespołu Johannes Debus. Ze swojej funkcji wywiązał się doskonale, biorąc pod uwagę niecodzienną sytuację, w której dyrygował nie mając bezpośredniego kontaktu z solistami. Obserwował ich na dyskretnym ekranie telewizyjnym.

Toronto,Strawinski 8

Podczas spotkania z reżyserem i śpiewakami, artyści twierdzili, że z łatwością przychodziło im jednoczesne operowanie lalkami i śpiewanie. Ta dodatkowa funkcja ułatwiała im koncentrację. Podczas spotkania z widzami Lepage podał wiele szczegółów technicznych przedstawienia. Dowcipnie stwierdził, że zwykle w teatrach operowych śpiewacy narzekają na suchą klimatyzację. Podczas tej inscenizacji nie powinni mieć problemów, twierdził reżyser, będąc zanurzeni po pas w wodzie. Ta niezwykle poetycko-baśniowa inscenizacja została entuzjastycznie przyjęta zarówno przez krytykę i publiczność, zwłaszcza przez młodsze pokolenie widzów, do których apelowała magia teatru. Opera cieszy się taką popularnością, że zorganizowano dodatkowe przedstawienia. Wszystkie 10 przedstawień Słowika zostały już całkowicie sprzedane.

                                                                        Kazik Jędrzejczak