Przegląd nowości

Kanadyjska premiera „Arabelli” w Toronto z polskim akcentem

• 

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 30, październik 2017 17:37

Canadian Opera Company jest największym i najbardziej prestiżowym zespołem operowym Kanady. Założona w 1950 roku na zasadach Festiwalu Operowego, wkrótce przekształciła się w wiodący zespół operowy kraju pachnącego żywicą. Od 2006 roku przedstawienia odbywają się w nowym budynku opery, noszącym nazwę The Four Seasons Centre For Performing Arts.

Wnętrze opery zaprojektowane przez znaną firmę kanadyjską Diamond and Schmitt Architechts posiada widownię w kształcie podkowy o pojemności 2000 miejsc. Budynek opery położony jest w centrum Toronto i znajduje się nad ruchliwą stacją metra. Dla wyciszenia hałasu i wibracji fundamenty ułożono na 489 blokach gumowych niwelujących wszelkie zewnętrze zakłócenia. Kanał orkiestrowy można podnosić lub obniżać oraz rozszerzać dla oper Wagnera i Straussa.

Obecnie Canadian Opera Company operuje budżetem w wysokości 40 milionów dolarów kanadyjskich rocznie i działa na zasadzie stagione wystawiając sześć produkcji rocznie. Od czerwca 2008 roku dyrektorem naczelnym zespołu jest Alexander Neef, zaś funkcje kierownika muzycznego sprawuje młody i uzdolniony niemiecki dyrygent Johannes Debus.

Sezon 2017/2018 zespól COC rozpoczął kanadyjską premierą opery Arabella  Ryszarda Straussa. Ta trzyaktowa komedia liryczna była szóstą i ostatnią operą, której libretto powstało w wyniku fantastycznej współpracy niemieckiego kompozytora z poetą Hugo von Hofmannsthalem. Miała to być komedia muzyczna w stylu zbliżonym do Kawalera srebrnej róży, nawiązującej do wiedeńskich intryg i romansów miłosnych.

Niektórzy krytycy dopatrują się jednak w treści libretta ciemnych stron ludzkich emocji, co ma uzasadnienie w fakcie, że w tym czasie teorie psychoanalityczne Zygmunta Freuda były niezwykle popularne wśród wiedeńskiej socjety. Niestety, Hofmannsthal zmarł w lipcu 1929 roku, zostawiając dwa ostatnie akty niedopracowane. Strauss skomponował operę już po śmierci librecisty w ciągu 1930-1933. Premiera opery odbyła się 1 lipca 1933 roku w drezdeńskiej Semperoper. Utwór odniósł sukces i wkrótce znalazł się na wielu scenach operowych świata. Partię Arabelli wykonywało wiele znakomitych śpiewaczek, m.in. Lotte Lehmann, Maria Reining, Eleanor Steber, Lisa Della Casa, Gundula Janovitz, Anna Tomowa-Sintow, Kiri Te Kanawa, Felicity Lott, Lucia Popp, Renée Fleming. W partii Mandryki odnosili sukcesy m.in. Hans Hotter, Hermann Ulide, Dietrich Fischer-Dieskau, George London.

Arabella jest operą o seksie, miłości i pieniądzach. Akcja opery dzieje się w 1860 roku w okresie upadku mocarstwa habsburskiego. Skutki socjalne tych historycznych zmian znajdują odbicie w pierwszej scenie opery. Hrabia Waldner, ojciec Arabelli, znajduje się na dnie bankructwa. Pozbawiony dochodów zamierza swoją starszą córkę Arabellę wydać za Mandrykę, bogatego ziemianina ze Słowenii, ratując w ten sposób rodzinną fortunę.

Aby zapewnić większe szanse Arabelli, Waldner młodszą córkę Zdenkę przebiera w męski strój. Dalszy ciąg opery to seria intryg, pomyłek tożsamości, niedopasowanych kochanków, skandali, przebaczenia i happy endu. Libretto zostało napisane w formie Konversationsstück, rodzaj komedii obyczajowej popularnej w Wiedniu. Dialogi przedstawione są w dużym tempie, słowa i muzyka odzwierciedlają rozgorączkowane i nerwowe wiedeńskie społeczeństwo przerażone stopniowym upadkiem cesarstwa habsburskiego.

Reżyser przedstawienia Tim Albery przeniósł pierwotną akcję opery z 1860 roku do Wiednia w 1910 roku, w przededniu I Wojny Światowej. Pozwoliło to projektantowi kostiumów i scenografii Tobiasowi Hoheiselowi wykorzystanie wzornictwa z okresu wiedeńskiej secesji. Inscenizacja torontonskiej Arabelli powstała w wyniku kooperacji Santa Fe Opera i Minnesota Opera. Scenografia przedstawienia jest niezwykle funkcjonalna w formie trzech obrotowych elementów, przedstawiających faliste fragmenty ścian, co pozwala łatwo przekształcić scenę w pokój hotelowy, salę balową i lobby hotelowe. Trzy godzinny spektakl posiada jedną przerwę. Reżyseria Albery nie jest udziwniona. Podstawą akcji scenicznej jest libretto, które w sposób logiczny reżyser przedstawia widzowi.

Treść opery śpiewanej w języku niemieckim była tłumaczona na język angielski w postaci napisów na proscenium. Ułatwiło to publiczności zrozumienie skomplikowanego libretta i wyłapanie komicznych momentów. Partię tytułową powierzono znakomitej i doświadczonej kanadyjskiej śpiewaczce Erin Wall. Artystka posiada imponującą technikę wokalną i prezencję sceniczną. Wcześniej śpiewała tę partię na scenie Santa Fe Opera w 2012 roku.

Wall obdarzona jest pięknym, ciemnym sopranem o aksamitnym brzmieniu. Posiada pełną kontrolę nad mistrzowskim frazowaniem głosu. Niezapomniane wrażenie zrobiła na słuchaczach końcowa aria Arabelli, w której deklaruje miłość i oddanie Mandrykowi. Rolę Zdenki, młodszej siostry Arabelli, przebranej w strój męski zaśpiewała młoda kanadyjska artystka Jane Archibald. Posiada silny, liryczny glos o słodkiej barwie.

Aktorsko stworzyła bardzo sympatyczną i ciepłą postać W męskim przebraniu świetnie i przekonywująco odtworzyła partię zakochanego młodzieńca. Gwiazdą wieczoru był debiutujący w Kanadzie polski bas-baryton Tomasz Konieczny. Obdarzony jest ciepłym barytonowym głosem o atomowej wręcz sile. Z łatwością przebijał się przez ogromną dźwiękową masę orkiestrową. W charakterystyce scenicznej postaci Mandryka świetnie wykorzystał swój talent aktorski nabyty przed laty w szkole filmowej w Łodzi. W pierwszym akcie jego Mandryka jest nieśmiałym, wiejskim młodzieńcem zakochanym od pierwszego wejrzenia w portrecie Arabelli. W II i III akcie, gdy podejrzewa Arabellę o zdradę, przechodzi do innego charakteru – rozgorączkowanego, niecierpliwego, nadużywającego alkoholu desperata. Krytycy torontońscy z dużym uznaniem pisali o wokalnych i aktorskich zdolnościach naszego rodaka.

Określano go, jako najlepszy Mandryka naszych czasów. Partię Hrabiego Waldnera po mistrzowsku wykonał doświadczony śpiewak kanadyjski John Fanning, zaś rolę jego przesądnej żony zaśpiewał niemiecki sopran Gundula Hintz. Niezwykle popisową partię Fiakermilli powierzono kanadyjskiemu sopranowi Claire de Sevigne, posiadającej glos o niezwykle wysokiej koloraturze.

Nad stroną muzyczną przedstawienia czuwał niemiecki dyrygent Patrick Lange. W mistrzowski sposób potrafił wypunktować dysonanse i emocje zawarte w skomplikowanej partyturze.  Dyrygent bezbłędnie stopniował napięcia w muzyce, zaś porażająca siła ponad 100-osobowej orkiestry nigdy nie zagłuszała solistów na scenie. Wieczór zakończył się gorącą owacją publiczności.

                                                                            Kazik Jędrzejczak