Przegląd nowości

Starotestamentowa opera Rubinsteina

Szczegóły

Opublikowano: środa, 18, październik 2017 08:52

Kompozytor licząc pewnie na międzynarodowy sukces napisał ją do libretta niemieckiego, ale popularności mimo to nie zdobył. Coś w tych promocyjnych zabiegach jest z wysiłków Syzyfa, bo także nasz kompozytor Ludomir Różycki swą operę Eros i Psyche po raz pierwszy wystawił w tłumaczeniu na język niemiecki w Berlinie, ale na szczęście dziś w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej śpiewa się ją po polsku. Czy Mojżesz mógłby być śpiewany po rosyjsku? Pewnie tak, bowiem melodyka arii i recytatywów dobrze przyjęłaby poetykę mowy Puszkina, i choć Anton Rubinstein swego czasu odżegnywał się od narodowego nurtu propagowanego przez Glinkę i Potężną Gromadkę, to jednak „rosyjskość” jego muzyki jest niezaprzeczalna. Słychać ją w patetycznych sekwencjach orkiestrowych i lirycznych partiach chóralnych.

Opera składa się z ośmiu obrazów i przedstawia chronologicznie dzieje Mojżesza, który wyprowadził lud żydowski z niewoli egipskiej i dostarczył mu tablice z Dziesięciorgiem Przykazań. Kompozytor opierając swoje dzieło na starotestamentowej opowieści nie próbował raczej nawiązywać do muzyki synagogalnej, odzywają się tutaj natomiast echa chorałów Bacha gdy np. chór śpiewa Singet dem Herrn. W pierwszym obrazie, gdy koszyk z puszczonym na wodę małym Mojżeszem wyławia Asnath, córka faraona, słychać natomiast wschodnie skale i melizmaty. Trudno jednak uznać to za jakąś rekonstrukcję muzyki starożytnego Egiptu. Muzykolodzy doszukują się w takich wypadkach, a głównym materiałem do badań jest tutaj najbardziej znana opera Rubinsteina Demon, echa wysłuchiwanych w dzieciństwie melodii mołdawskich, bo na tych terenach urodził się kompozytor. Właśnie to coraz bardziej popularne dzieło sceniczne może być przewodnikiem muzycznym po operze Mojżesz. Tutaj też Rubinstein wykorzystał wiele ze swoich specyficznych zwrotów muzycznych, np. charakterystycznych progresji orkiestrowych, równoległych oktaw w instrumentach smyczkowych, czy figuracji mających budować nastrój grozy czy wzrost napięcia. Ktoś, kto poznał dobrze operę Demon szybko odnajdzie charakterystyczny dla Rubinsteina styl muzyczny. Śpiew dziewcząt z orszaku egipskiej księżniczki Asnath bliźniaczo przypomina chóry towarzyszące kaukaskiej księżniczce Tamarze z opery Demon. Nie zmienia to faktu, że muzyka Mojżesza zawiera, podobnie jak muzyka Demona, wiele pięknych miejsc, choć w całości może się wydać nieco przegadana, zwłaszcza gdy pozbawiona jest oprawy scenicznej na jaką zasługuje. Do tych wspaniałych przykładów muzycznej inwencji należą z pewnością monologi i arie Mojżesza, które w tym wykonaniu powierzono niezawodnemu Stanisławowi Kuflyukowi. Soliście towarzyszy często wyłącznie odpowiednio zharmonizowany zespół wiolonczel albo w innych miejscach tylko grupa puzonów. To nadawało partii solisty szczególnej oryginalności.

• « poprz.
• nast. »