Przegląd nowości

„Medea” – barokowa opera w Toronto

Opublikowano: poniedziałek, 01, maj 2017 14:01

Opera Atelier w Toronto jest jedynym kanadyjskim zespołem operowym specjalizującym się w repertuarze opery barokowej XVII i XVIII wieku. Na tej scenie wielokrotnie pojawiają się zupełnie zapominane lub zaginione opery. Założona została w 1986 roku przez małżeństwo, pasjonatów opery barokowej, Jeanette Lajeunesse Zingg i Marshalla Pynkoskiego (Pynkoski przyznaje się do polskich korzeni). Z wykształcenia tancerze klasyczni, na początku lat 80. ponad rok spędzili w Paryżu na studiowaniu tańca, opery i dramatu barokowego.

Medea,Toronto 1

W ciągu dnia szperali w archiwach Biblioteki Narodowej i Opery Paryskiej, zaś gdy zapadła noc tańczyli na scenie kabaretu Moulin Rouge. W czasie tych twórczych poszukiwań znaleźli oddanych mentorów w osobach profesora Dene Barnetta i Wendy Hilton, znanych specjalistów od dramatu i tańca barokowego. To niezwykle operowe małżeństwo artystyczne doskonale uzupełnia się skrajnymi charakterami. Pynkoski jest niezwykle energiczny, artykułowany i pełen wręcz zwariowanych pomysłów. Zingg jest spokojna, skupiona i elegancka.

Medea,Toronto 2

Początki Opery Atelier były bardzo skromne – kilka występów w miejscowych galeriach i muzeach. Obecnie zespół przedstawia dwie inscenizacje rocznie, prowadzi studio baletowe i dysponuje budżetem ponad 3 milionów dolarów. W ciągu ponad 30-letniej historii, Opera Atelier wystawiła ponad 60 inscenizacji rzadko grywanych oper barokowych, począwszy of Orfeusza Monteverdiego (1607) do Czarodziejskiego fletu Mozarta (1791).


Almanach Opery Atelier notuje wystawienie takich arcydzieł, jak Dydona i Eneasz Purcella, Juliusz Cezar, Acis i Galatea, Alcina Haendla, Pygmalion Rameau, Orfeusz i Eurydyka Glucka, Medea Charpentiera, Perseusz Luly’ego, Koronacja Poppei Monteverdiego i wiele innych. Opera Atelier ma na koncie liczne występy zagraniczne, miedzy innymi w Japonii, Singapurze, Korei Południowej oraz w wielu miastach europejskich. Co dwa lata wystawia arcydzieła francuskiego baroku na scenie przepięknego, historycznego Teatru Królewskiego w pałacu wersalskim.

Medea,Toronto 3

W obecnym sezonie Opera Atelier przygotowała przedstawienie Medea (oryginalny tytuł: Médée) autorstwa Marc-Antoine Charpentiera. Ten znakomity kompozytor francuskiego baroku urodził się w Paryżu w 1643 roku. Komponował liczne gatunki muzyczne, jednak największe osiągnięcia miał w muzyce wokalnej. W swoim dorobku Charpentier zostawił sześć obecnie rzadko wykonywanych oper, dwa oratoria oraz liczne kompozycje instrumentalne.


Premiera opery, określanej jako tragédie mise en musique, miała miejsce 4 grudnia 1693 roku w Królewskim Teatrze w Wersalu w obecności króla Ludwika XIV i członków jego dworu. Opera Medea oparta na sztuce antycznego pisarza Eurypidesa jest wybuchową mieszanką emocji, miłości, zdrady i zemsty, która kończy się straszliwą śmiercią i zniszczeniem.

Medea,Toronto 5

Libretto tej pięcioaktowej opery autorstwa Thomasa Corneille’a nawiązuje do mitologii greckiej. Jazon przy pomocy Medei, czarodziejki i kapłanki bogini Hekate, zdobywa złote runo Kolchidy. W zamian za pomoc Jazon obiecuje Medei małżeństwo i wieczną miłość. Uciekinierzy schronili się w Koryncie, gdzie władał król Kreon. Jazon zakochał się w jego córce, Kreuze, przy zezwoleniu króla Koryntu. Medea zesłana na banicję zaplanowała zemstę za zdradzoną miłość.

Medea,Toronto 6

W dowód przyjaźni przed wyjazdem wysłała pannie młodej wspaniałą suknię ślubną. Przy pomocy złych duchów i demonów nasyciła bogato ozdobioną szatę zabójczą trucizną. Nieszczęsna Kreuze ubrana w suknię ślubną ginie w płomieniach. Na tle płonącej siedziby Kreona Medea zabija synów Jazona i z pomocą demonów ucieka z miejsca zbrodni. Zadania inscenizacyjne w zespole Opery Atelier są podzielone. Marshal Pynkoski zajmuje się reżyserią, Jeanette Zingg jest odpowiedzialna za choreografię, zaś Gerard Gauci zajmuje się częścią scenograficzną przedstawienia.


Reżyser przedstawienia Marshal Pynkoski wykorzystał w nim wszystkie elementy ruchu opery barokowej. Wielokrotnie ustawiał śpiewaków w zastygłych pozach, znanych z wielu rycin i obrazów tej epoki. Ważnym elementem opery barokowej sa sceny baletowe.

Medea,Toronto 7

Zgodnie z ówczesnymi zasadami tancerze są w pełni zintegrowani z osobami dramatu. Sceny baletowe zostały wykonane po mistrzowsku przez adeptów Studia Baletowego przy Operze Atelier. Choreografia autorstwa Jeannette Zingg z pietyzmem i stylowo nawiązywała do barokowych tańców dworskich, miedzy innymi salabandry i powolnego tańca hiszpańskiego zwanego pasakalia. Duży aplauz widowni wywołał żywiołowy taniec z kastanietami.


Dynamiczny taniec z szablami zawierał wręcz elementy stylu karate. Balet miał dużo przestrzeni na scenie, gdyż reżyser przedstawienia strategicznie umieścił chór (Opera Atelier Chór) na balkonach w pobliżu sceny. Akcja opery i zmiany scen odbywały się wręcz w filmowym tempie, pozwalając łatwo przetrwać ponad 3-godzinny spektakl.

Medea,Toronto 8

Scenografia autorstwa Gerarda Gauci, regularnego współpracownika zespołu, charakteryzuje się pięknymi efektami wizualnymi. Gauci specjalizuje się w technice trompe l’oeil (malarstwo iluzjonistyczne), w którym dekoracje malowane na płaskich kanwach sprawiają iluzje perspektywy i trójwymiarowości. Kolory i kształty dekoracji wspaniale eksponowała gra świateł autorstwa Michelle Ramsay.

Medea,Toronto 9

Kostiumy autorstwa Michael’a Legouffe zachwycały barwą i stylem, wspaniale harmonizując z akcją opery. Opera Atelier używa wiele specjalnych efektów wizualnych i dźwiękowych rodem z barokowego teatru. Dźwięk burzy wywolują uderzenia drewnianymi młotkami o duże arkusze blachy cynkowej. Podczas sceny świętującej zwycięstwo Miłości bożek Kupido (sopran Whithey Mather) pojawia się w ozdobnej kabinie zawieszonej nad sceną. Pożar pałacu Kreona w ostatniej scenie opery imponuje pomysłowością i efektem. Na tle połyskujących płomieni nad sceną pokazuje się tryumfująca Medea.


Bezapelacyjne największą kreację muzyczną i aktorską stworzyła amerykańska śpiewaczka, Peggy Kriha Dye, w tytułowej partii Medei. Artystka obdarzona jest sopranowym głosem o imponującej, bezbłędnej technice wokalnej i zaangażowaniu aktorskim.

Medea,Toronto 10

Świetnie zbudowała postać bohaterki od subtelnej, zakochanej kobiety do wzburzonej nienawiścią i zemstą porzuconej kochanki. W jej glosie słychać emocje, pozwalające na zbudowanie psychologiczne postaci zakochanej i porzuconej bohaterki. Warto dodać, że śpiewaczka po mistrzowsku wykonała trudne recytatywy w francuskim stylu deklamacyjnym. Partię Jazona zaśpiewał znany kanadyjski tenor Colin Ainsworth. Posiadając silny, czysty tenorowy głos oraz świetną fizyczną sylwetką był doskonałym partnerem Medei. Aktorsko stworzył postać próżnego, cynicznego i aroganckiego bohatera.


Partię księżniczki Kreuze powierzono młodemu sopranowi kanadyjskiemu Mireille Asselin, zaś rolę potężnego króla Koryntu, Kreona, zaśpiewał bas baryton Stephen Hegedus. Opera śpiewana była w języku francuskim z napisami na proscenium w tłumaczeniu na język angielski. Nad muzyczną stroną przedstawienia czuwał po mistrzowsku znany kanadyjski dyrygent David Fallis, specjalista od muzyki barokowej. Dyrygował on znakomitym zespołem Tafelmusik Baroque Orchestra, grającym na autentycznych instrumentach z epoki. Dyrygent w bezbłędny sposób balansował sceny solowe, baletowe i chóralne.

Medea,Toronto 11

Spektakle Opery Atelier mają miejsce w odrestaurowanym, historycznym (wybudowany w 1913 roku jako teatr wodewilowy) budynku Elgin Theatre w Toronto, dysponującym około 2000 miejsc o doskonalej akustyce. Zwisające z sufitu kryształowe żyrandole, czerwone plusze, liczne złote ozdoby na ścianach i suficie, mosiężne, wypolerowane balustrady stanowią właściwe tło dla barokowych arcydzieł.

Medea,Toronto 12

W maju br. (19, 20 i 21 maja 2017) zespól Opery Atelier wystawi spektakl Medea w Królewskim Teatrze w pałacu wersalskim. To niezwykle artystyczne wydarzenie związane jest z obchodami 150 rocznicy utworzenia Kanady jako samodzielnego państwa. Należy wyrazić głęboką wdzięczność dla zespołu Opery Atelier za ich ogromny ponad 30-letni wysiłek włożony w realizację zapomnianych oper z repertuaru barokowego. Bez zaangażowania i wysiłku tego zespołu partytury tych arcydzieł byłyby dzisiaj pokryte wielowiekowym kurzem.

                                                                              Kazik Jędrzejczak