Przegląd nowości
Sylvain Dieudonné i Ensemble vocal de Notre-Dame de Paris
- Szczegóły
- Opublikowano: poniedziałek, 26, wrzesień 2016 13:36
Muzyka z czasów Ludwika IX, nazywanego powszechnie świętym Ludwikiem, sytuuje się pomiędzy innowacjami polifonicznymi i rytmicznymi Szkoły Notre Dame (koniec dwunastego wieku) oraz wynalazkami Ars nova (czternasty wiek). Cechuje ją niebywałe bogactwo, co wynika też z faktu, że towarzyszy ona wysmakowanym tekstom poetyckim i literackim.
O jej wyjątkowej wartości świadczy ta oryginalna płyta, nagrana w ramach programu Muzyka Sakralna w Notre Dame de Paris przez działający w tej słynnej katedrze Ensemble Vocal pod dyrekcją specjalizującego się w muzyce dawnej Sylvain Dieudonné. Na krążku, zatytułowanym „Święty Ludwik. Kroniki i muzyka z XIII wieku”, utrwalone zostały różne formy muzyczne i literackie, sugestywnie odzwierciedlające aktywność twórców działających zarówno na polu sakralnym, jak i świeckim. Na początku uwagę zwracają posiadające budowę pieśni zwrotkowej konduktusy, przeplatające fragmenty sylabiczne i melizmatyczne.
Niekiedy są one powiązane z wydarzeniami politycznymi, jak na przykład konduktus Gaude felix Francia skomponowany specjalnie na okazję koronacji młodego Ludwika IX. Zazwyczaj konduktusy osadzone są jednak w tematyce religijnej, jak umieszczony tutaj Jerusalem accipitur, w którym z dużą czułością wyłożone są duchowe walory tego świętego miasta. Warto wsłuchać się w ciekawie interpretowane motety, które właśnie w trzynastym wieku stały się autonomiczną formą muzyczną. Charakteryzuje je to, że partie polifoniczne mogą w nich być śpiewane po łacinie w odniesieniu do tekstów religijnych lub po francusku, jeśli chodzi o tekst świecki. Czasami dochodzi nawet do nakładania się na siebie tych dwóch odmiennych warstw językowych i klimatów. Na przykład w umieszczonym na krążku motecie El mois d’avril / O quam sancta / Et gaudebit lekka, bukoliczna i wiosenna pastorałka rozbrzmiewa symultanicznie ze wzruszającą modlitwą do Matki Odkupiciela. Dużą popularnością cieszyła się w tamtych czasach chanson, toteż nic dziwnego, że z okazji ślubu Ludwika IX z Małgorzatą z Prowansji w mieście Sens trubadur Gaucelm Faidit wykonał pieśń miłosną o dużym wyrafinowaniu poetyckim: Jamais nul temps. Autorzy omawianego nagrania przypominają, że równolegle do sztuki trubadurów rozkwitała również twórczość truwerów, co ilustrują dwoma chansons skomponowanymi z okazji wypraw krzyżowych, a dokładniej mówiąc – w kontekście ekspedycji króla do Egiptu. Chodzi o chansons Tous li mons doit mener joie i Nus ne porroit de mauvese reson. Z kolei chanson Bernart a vous vueil demander, wprowadzająca jednocześnie wielu debatujących ze sobą protagonistów celnie odzwierciedla panującą na królewskim dworze atmosferę i daje świadectwo relacjom zachodzącym pomiędzy świętym Ludwikiem i jego otoczeniem. Warto zresztą odnotować, iż recytowane na płycie teksty wymownie świadczą o szacunku, jakim król darzył sztukę muzyczną i działających na jego dworze wykonawców. Wystarczy chociażby wsłuchać się w jego słowa, kiedy mówi o tym, że poczeka z zabraniem głosu do momentu, kiedy minstrele skończą wykonanie utworu, żeby im nie przeszkadzać. Ogólnie rzecz ujmując widać wyraźnie, że święty Ludwik, reprezentujący przecież władzę świecką, zdecydowanie preferował muzykę religijną. Pragnął osobiście śpiewać ku chwale Boga i Marii, zachęcając swoje otoczenie do czynienia tego samego. Można zatem beż żadnej przesady stwierdzić, że nagrana przez Ensemble Vocal de Notre-Dame de Paris pod dyrekcją Sylvain Dieudonné płyta stanowi ilustrację życia świętego Ludwika. Jej pierwsza część opisuje najważniejsze etapy jego życia, zaś druga – jego metaforyczne, bo pośmiertne, „wznoszenie się do Jeruzalem”. Zaproponowany i wykonany po mistrzowsku program oddziałuje na słuchacza niemalże hipnotyczną atmosferą i pozostawia niezatarte wrażenia.
Leszek Bernat