Przegląd nowości
Jadwiga Rappé DUX
- Szczegóły
- Opublikowano: czwartek, 13, grudzień 2012 00:52
Jadwiga Rappé obdarzona jest silnym i nośnym głosem altowym. Głos ten jest przy tym piękny w brzmieniu i szlachetny w barwie. Jej wszystkie interpretacje są nie tylko trafne muzycznie lecz głęboko przemyślane i wzruszające. Artystka należy do wybitnych interpretatorek muzyki oratoryjnej, a jej repertuar obejmuje najsłynniejsze dzieła tego gatunku, od barokowych poprzez romantyczne, aż do współczesnych. Posiada również rozległy repertuar pieśniarski, także obejmujący różne epoki i style. Nie stroni też od opery. Z wielkim sukcesem śpiewała m. in. Wagnerowską partię Erdy w „Pierścieniu Nibelunga” (Deutsche Oper w Berlinie, Covent Garden w Londynie, Festiwal w Orange). W jej interpretacjach krytycy podkreślają przede wszystkim „muzyczne aktorstwo” (liryzm i dramatyzm) i bogactwo brzmieniowe połączone z urodą głosu. Artystka szczególną atencją darzy jednak pieśń. W wyborze repertuaru pieśniarskiego zawsze kieruję się przede wszystkim przydatnością danej pieśni do mojego rodzaju głosu – altu, który ma dość specyficzne brzmienie: jest niski i ciężki. Dalej, to walory muzyczne, które muszą do mnie przemawiać i oczywiście treść nie jest tu bez znaczenia. Bardzo dużą wagę przywiązuję do tekstu literackiego i trudno byłoby mi śpiewać pieśni banalne w słowach (rozmowa z artystką, „Rzeczpospolita”, 27/28.08.1994). Artystka posiada już dość bogatą dyskografię. W nagraniach dokonanych za granicą (dla EMI, Teldec, Eterna, Naxos) dominują opery i oratoria. Dla krajowych wytwórni najchętniej nagrywa recitale pieśniarskie. Wymieńmy jej nagrania, opublikowane na płytach CD, dokonane dla Polskiego Radia: pieśni Brahmsa, pieśni Karłowicza, kantaty na alt Bacha, pieśni i kolędy Lutosławskiego, pieśni Żeleńskiego. W ostatnich latach (2010 – 2012) na rynku fonograficznym pojawiły sie trzy recitale Jadwigi Rappé opublikowane przez firmę DUX. Omówmy je bardziej dokładnie. A więc:
płyta pierwsza „Pieśni Stanisława Moniuszki” (z Mają Nosowską, nagrania radiowe, wybór autorski 16 pieśni, Dux 0743, 1986). Nie są to może najpopularniejsze pieśni Moniuszki ale przecież z pewnością wartościowe muzycznie i literacko (m.in. do słów A. Mickiewicza, A. Asnyka i W. Syrokomli). Krytyka album ten przyjęła ciepło: Jadwiga Rappé śpiewa czystym, głębokim, pięknym głosem. Jej interpretacje pełne są dramatycznej intensywności, z narastającym lub gwałtownie zmieniającym się crescendo i decrescendo, przyspieszeniami i zwolnieniami tempa...przy tym Rappé śpiewa swobodnie, bez cienia wysiłku czy napięć w głosie, który jest wyrównany w całym rejestrze (S. Praśniewska, „Twoja Muza” nr 4/2010); Jej interpretacje wydobywają z tekstów te znaczenia, które najlepiej współgrają z warstwą muzyczną...Do interpretacji każdej z tych miniatur solistka znajduje odpowiedni klucz, kiedy zaś trzeba ujmuje opisane tak „afekty” w subtelny cudzysłów (S. Münch, „Ruch Muzyczny”, 3.10.2010).
płyta druga: „Pieśń o ziemi” Gustawa Mahlera (Dux 0810). nagranie dokonane zostało w 1989 roku z udziałem tenora Piotra Kusiewicza i WOSPRiT w Katowicach, pod dyrekcją Michaela Zilma. Ten utwór Mahlera ma w światowej fonografii znakomite wykonania, np.: Ferrier/Patzak, Forrester/Lewis, Ludwig/Wunderlich czy Baker/King. A jednak, zdaniem krytyki, omawiane nagranie to „perła Mahlerowska z Polski”. Sam utwór, cykl 6 pieśni, to raczej solowa kantata, w której pieśń przenika symfonikę, niekiedy bardzo kameralną, i na odwrót, by stworzyć całkowitą harmonikę. Kontrastowe teksty pieśni (stara chińska liryka swobodnie przetłumaczona przez Hansa Bethge) urzekły Mahlera i skłoniły do dużej powściągliwości w stosowaniu środków technicznych.
Krytyka przyjęła to polskie nagranie entuzjastycznie. Recenzent „Ruchu Muzycznego”, Stefan Münch napisał o interpretacji Jadwigi Rappé: W tej kreacji nie ma rzeczy przeoczonych lub nieprzemyślanych, umiejętności warsztatowe zaś pozwalają doskonale wykorzystać dar unikalnego głosu. Rappé śpiewa barwą jakby na skraju nocy i rodzącego się dnia, a jej głos w ciemnych odcieniach miękkiego altu zawsze potrafi odnaleźć refleks światła („Ruch Muzyczny”, 13.11.2011). Pochwały zyskał też dyrygent za precyzyjne prowadzenie orkiestry. Także Piotr Kusiewicz, który bez trudu żonglował barwą tenora bohaterskiego i lirycznego, osiągając pożądany dla dzieła efekt żywiołowości przechodzącej w tkliwość. Swój wspaniały, dźwięczny głos potrafi zamienić w modulacje pełne miękkości i słodyczy (S. Münch, „Ruch Muzyczny” 13.11.2011).
płyta trzecia: to recital pieśni Szostakowicza, Szymanowskiego i Strawińskiego z pianistami Mają Nosowską, Waldemarem Malickim i Mariuszem Rutkowskim. Nagrania pochodzą z lat 1979–2002 (Dux 0810). Zestawienie na jednej płycie, w tym samym wykonaniu wokalnym, trzech różnych kompozytorów XX wieku, pozwala na pewne porównania. Dymitr Szostakowicz przez całe życie komponował muzykę wokalną. Z jego dorobku Jadwiga Rappé wybrała dwa cykle. Pierwszy to „Pieśni hiszpańskie” op.100 (uważane zresztą za raczej marginalną pozycję w twórczości kompozytora). Inspirowane one były ludowymi melodiami hiszpańskimi, które wzbudziły zainteresowanie wybitnej śpiewaczki, Zary Dołuchanowej. To ona właśnie sprowokowała Szostakowicza do ich opracowania na mezzosopran i fortepian.
Została też pierwszą ich wykonawczynią (1956). Drugi cykl „Sześć wierszy Mariny Cwietajewej” op.143 kompozytor napisał w ciągu tygodnia i dedykował młodej śpiewaczce, Irinie Bogaczowej (1973). Treścią tych pieśni są losy artystów podległych władzy. Aluzje polityczne są w nich dość czytelne (Cwietajewa nękana przez reżim sowiecki, popełniła samobójstwo w 1941 roku). Jadwiga Rappé oba cykle śpiewa znakomicie choć przecież różnie. „Pieśni hiszpańskie” to, jak się rzekło, ludowe raczej piosenki o miłości, tęsknocie, namiętności. W wierszach Cwietajewej partia wokalne przypomina monologi, akompaniament jest oszczędny i słychać w nim elementy dodekafonii. Swym pięknym, ciemnym głosem artystka potrafi przekazać nastroje tych utworów.
Karol Szymanowski jest na tej płycie reprezentowany przez „Trzy fragmenty z poematów Jana Kasprowicza” op.5 oraz „Trzy pieśni do słów Dawidowa” op.32. W pierwszym cyklu poszczególne pieśni mają różny charakter: modlitewny (Święty Boże), dramatyczny (Jestem i płaczę) oraz liryczny (Moja pieśń wieczorna). Słuchając interpretacji Jadwigi Rappé trzeba się poddać wzruszeniu jej wykonaniem tak bardzo różnicującym nastrój pieśni i ulec owym „metafizycznym lękom i wizjom”. Cykl drugi zawiera jedyne pieśni kompozytora do tekstów rosyjskich. Linia melodyczna tych pieśni podkreśla ich związek z romansem, typowym w rosyjskiej liryce wokalnej. Rzadko wykonywane godne są jednak uwagi. „Kocie kołysanki” (w wersji na fortepian) Igora Strawińskiego, to cztery bardzo krótkie utwory (Śpij kot – Kot na piecu – Baj, baj – U kota, kota). Stanowią one, można powiedzieć, żart muzyczny trwający około 6 minut. Krzysztof Meyer, znany kompozytor napisał, iż to jeden z najbardziej uroczych przejawów liryzmu w muzyce Strawińskiego. I z przymrużeniem oka interpretuje te utwory Jadwiga Rappé, wydobywając ich uczuciowość ale też naiwność i humor.
Jacek Chodorowski