Przegląd nowości

Joanna Domańska – w hołdzie Karolowi Szymanowskiemu

Opublikowano: poniedziałek, 03, wrzesień 2012 22:45

Joanna Domańska jest koncertującą pianistką, kameralistką oraz pedagogiem. W roku 1982 ukończyła z wyróżnieniem studia w klasie Andrzeja Jasińskiego w Akademii Muzycznej w Katowicach. Jako stypendystka Rządu Francuskiego kształciła się, w latach 1987-1988, w Paryżu pod kierunkiem węgierskiej pianistki Lívii Rév. Do największych sukcesów artystycznych Domańskiej należy zdobycie VII nagrody w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Marguerite Long w Paryżu w roku 1981.

Joanna Domanska 4

W latach 2002-2008 Joanna Domańska piastowała urząd prodziekana Wydziału Wokalno-Instrumentalnego Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. To właśnie patronowi macierzystej uczelni poświęca najwięcej uwagi. W roku 1997, z okazji 60. rocznicy śmierci kompozytora, zakopiańskie Towarzystwo Muzyczne im. Karola Szymanowskiego uhonorowało ją medalem w dowód uznania za szczególny wkład w propagowanie jego dzieła. W latach 2002-2011 była wiceprezesem tego stowarzyszenia, a od grudnia 2011 r. pełni w nim funkcję prezesa.


Szymanowski dla Olympii

W roku 1995 ukazała się płyta Joanny Domańskiej, na której znalazły się Maski op. 34 oraz Dwadzieścia mazurków op. 50 Karola Szymanowskiego. Album opublikowała brytyjska wytwórnia Olympia, w koprodukcji z wydawnictwem Sound-Pol. Rejestracji dokonano w lutym 1992 r. w Filharmonii Narodowej w Warszawie (Maski) oraz czerwcu 1993 r. w Sali Koncertowej im. Grzegorza Fitelberga Centrum Kultury Katowice (Dwadzieścia mazurków). Krążek był dwukrotnie nominowany do nagrody polskiego Związku Producentów Audio Video „Fryderyk”: w roku 1995 w kategorii „Album roku – muzyka solistyczna” oraz w roku 1996 w kategorii „Płyta roku – muzyka solowa”.

Domanska 4

Interpretacje pianistki odznaczają się precyzją, bogatą paletą kolorów i emocjonalną powściągliwością, pomimo ekspresyjnego charakteru prezentowanych utworów. Maski to karykatury znanych postaci literackich: Szeherezady, Tristana oraz Don Juana. W gęstej fakturze artystka odnajduje orientalnie brzmiące motywy i nacechowane liryzmem melodie. Jeśli chodzi o mazurki, czynnikiem spinającym wszystkie części cyklu w jedną klamrę jest rytm polskiego tańca ludowego; mamy tu do czynienia z chopinowską syntezą mazura, oberka i kujawiaka. Ów rytm jest dla Domańskiej przewodnikiem po miniaturach niezwykle intymnych, refleksyjnych (niekiedy też skłaniających do zabawy) i różnorodnych.


Szymanowski dla DUX

Później przyszła kolej na trzy płyty wydane przez DUX. Najpierw dwie z dziełami Szymanowskiego, przygotowane w roku 2007 – z myślą o obchodach 125. rocznicy urodzin oraz 70. rocznicy śmierci kompozytora. Na pierwszej z nich (DUX 0576) usłyszymy wyjątkową interpretację muzyki do baletu Harnasie op. 55, w autoryzowanej przez Szymanowskiego transkrypcji na cztery ręce (lub dwa fortepiany) Grażyny Bacewicz i opracowaniu wykonawczym Andrzeja Tatarskiego, który obie partie wzbogacił, rozpisał je na dwa instrumenty i który partneruje Joannie Domańskiej na drugim fortepianie. Warto dodać, że jest to światowa premiera fonograficzna tej transkrypcji.

Domanska 2

 

Płytę uzupełniają Fantazja C-dur op. 14 w ekspresyjnym wykonaniu Tatarskiego oraz Maski w omówionej już interpretacji Domańskiej, którą wcześniej opublikowała Olympia. Harnasie i Fantazję nagrano w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie w styczniu 2007 r., a w roku 2008 krążek został nominowany do nagrody polskiego Związku Producentów Audio Video „Fryderyk” w kategorii „Album Roku Muzyka Solowa”. Choć dwa fortepiany nie zastąpią potężnego i bogatego w paletę odcieni brzmienia orkiestry symfonicznej, kreacja artystów zachwyca rozmachem oraz zróżnicowaną ekspresją, stawiając ten utwór w jednym rzędzie z analogicznymi aranżacjami dzieł Maurycego Ravela czy Igora Strawińskiego. Ciekawostką jest fakt, iż pod koniec części drugiej opracowania (Scena mimiczna) następują dwa uderzenia frusty (klekotki), które mają imitować strzały z pistoletu, dodając skądinąd całości charakteru folklorystycznego.


Z kolei na drugiej płycie (DUX 0615) Joanna Domańska interpretuje Metopy op. 29, Dwanaście etiud na fortepian op. 33, III Sonatę fortepianową op. 36 oraz Cztery tańce polskie na fortepian. Nagranie zrealizowano w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie w listopadzie i grudniu 2007 r. W kwietniu 2008 r. krążek został wyróżniony nagrodą „Supersonic Awards” luksemburskiego magazynu „Pizzicato”, a w roku 2009 zdobył nominację do nagrody polskiego Związku Producentów Audio Video „Fryderyk” w kategorii „Album Roku Muzyka Solowa”.

Domanska 3

Zamieszczone na płycie wykonania imponują starannym wykończeniem dźwiękowym, eleganckim i miękkim toucher oraz dopracowaniem detali. W Metopach pianistka obrazowo przedstawia – głównie za sprawą zmienności barw – perypetie Odyseusza, które są narzucone przez programowy charakter tych fortepianowych poematów. W Etiudach przywiązuje wagę do przejrzystości planów oraz do ukazania drzemiących w zapisie nutowym kontrastów wyrazowych. O zmaganiu się z technicznymi trudnościami cyklu nie może być mowy, bo Domańska pokonuje je bez problemu. Jeśli chodzi o III Sonatę, solistka skupia się zwłaszcza na formie i ekspresji, dostosowując wolumen brzmienia do natężenia emocjonalnego. W zamykających album Czterech tańcach polskich próbuje natomiast pogodzić indywidualizm Szymanowskiego z rytmem naszych tańców ludowych. O ile trzy pierwsze miniatury (Mazurek, Krakowiak i Oberek) nabierają w ujęciu kompozytora dość osobliwej szaty brzmieniowej, o tyle Polonez wydaje się przerysowany.


Dobrzyński, Kilar, Lessel

Trzecią płytę wydaną przez DUX wypełnia muzyka kameralna: Duo na klarnet i fortepian op. 47 Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego, Sonata na róg i fortepian (w wersji z roku 1959, nie zaś z roku 1954, o czym informuje okładka albumu) Wojciecha Kilara oraz Grand Trio na fortepian, klarnet i róg op. 4 Franciszka Lessela. Krążek jest dedykowany Wojciechowi Kilarowi z okazji przypadających w tym roku osiemdziesiątych urodzin. Joannie Domańskiej towarzyszą klarnecista Roman Widaszek oraz waltornista Tadeusz Tomaszewski. Rejestracji dokonano w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach w czerwcu 2011 r., a rok później płyta otrzymała dwie nominacje do nagrody polskiego Związku Producentów Audio Video „Fryderyk”: w kategoriach „Album Roku Muzyka Kameralna”, jak również „Fonograficzny Debiut Roku” (jako Silesian Trio).

Domanska 1

Dziełko Dobrzyńskiego ma charakter koncertujący oraz klasyczny układ trzyczęściowy. Powstało ono, jak czytamy w dołączonym do płyty komentarzu Joanny Domańskiej, w połowie lat 40. XIX wieku. Napisane z myślą o salonach, utrzymane jest w stylu brillant. Nie brak tu zatem popisów technicznych w częściach skrajnych, jak i chwytającej za serce kantyleny w części środkowej, oznaczonej jako Adagio doloroso e molto espressivo. Znakomicie ujęli ów „bolesny ton” Domańska i Widaszek, którzy zresztą kładą w tej interpretacji nacisk na dialog oraz na śpiewność.

 


 

Cechy klasyczne i cechy stylu brillant łączy także Grand Trio Lessela syna, ukończone w roku 1806. Niedoskonałości kompozytorskiego rzemiosła dwudziestosześcioletniego jeszcze Lessela dają się usłyszeć w części pierwszej tego tria (Allegro con spirito), brakuje bowiem proporcji między instrumentami na niekorzyść rogu; dialog prowadzą przede wszystkim fortepian z klarnetem, podczas gdy partia rogu harmonizuje z nimi „schowana” w drugim planie. Poza tym uważam, że utworowi brakuje polotu, który jest poniekąd wyznacznikiem atrakcyjności duetu Dobrzyńskiego. Pomimo wskazanych wad, wykonanie kameralistów sprawia, że trio nabiera nowych barw. W tym kontekście najbardziej atrakcyjny jawi się finał (Allegro), zaprezentowany z niebywałą gracją i z pazurem.

Pierwsza wersja Sonaty na róg i fortepian Kilara powstała w roku 1954, a więc kiedy jej autor miał zaledwie dwadzieścia dwa lata. Kilar napisał ją dla utalentowanego kolegi ze studiów, waltornisty Józefa Brejzy. Jak wynika z komentarza Joanny Domańskiej, wersja oryginalna utworu jest trudniejsza od wersji przedstawionej na tej płycie, uproszczonej przez kompozytora dla celów wydawniczych. Jeśli chodzi o partię waltorni, Domańska pisze, iż „szczególnie wymagająca jest część druga, w której stopniowo, długo narastające napięcie osiąga kulminację w wysokim rejestrze con tutta forza”. Utwór jest utrzymany w stylu neoklasycznym. Interpretując tę sonatę, kameraliści wzorcowo kreują ukryte między nutami nastroje i stany uczuciowe. Eksponują w części pierwszej (Allegro) radość i charakter marszowy, w części drugiej (Recitativo e arioso) smutek i ból, w finale zaś (Allegretto) –śmiech przez łzy, który przybiera formę skocznego oberka.

Płyty z nagraniami Joanny Domańskiej polecam wszystkim miłośnikom muzyki polskiej, dziękując jednocześnie Artystce za wysiłek, który wkłada w jej promowanie!

                                                             Maciej Chiżyński (Res Musica)